Biografie

Over Friedrich Bernhard Eugen Gutmann

Friedrich Bernhard Eugen Gutmann was geboren in Berlijn als zoon van Eugen Gutmann, oprichter van de Dresdner Bank. Voor zijn bijzondere verdienste is vader Gutmann in de Pruisische adelstand verheven. Om zijn status tot uitdrukking te brengen legde Eugen Gutmann een omvangrijke kunstcollectie aan van schilderijen, glaswerk, porselein en zeventiende-eeuws zilverwerk.
Friedrich Bernhard Eugen Gutmann (tevens Frits genoemd) trouwde met barones Louise von Landau, eveneens afkomstig uit een joodse bankiersfamilie. Het echtpaar bekeerde zich, net als de ouders, tot het christendom.
Het gezin Gutmann kwam na de Eerste Wereldoorlog naar Nederland. Nabij Heemstede werd het landgoed Bosbeek aangekocht waar het gezin zijn intrek nam. De geërfde kunstcollectie werd door Frits Gutmann uitgebreid met moderne kunst met een voorkeur voor het impressionisme.
Toen in 1933 in Duitsland de NSDAP aan de macht kwam werd Frits Gutmann, vanwege zijn joodse herkomst, gedwongen om zijn positie als directeur van een aan Duitsland gelieerde bank neer te leggen. Frits Gutmann vestigde zich dadelijk in Amsterdam als zelfstandig bankier.
Na de Duitse inval in Nederland leek het erop dat Gutmann ongemoeid zou blijven. In februari 1941 diende Karl Haberstock zich aan op Bosbeek. Haberstock speurde uit naam van Hitler naar joodse kunstschatten. Frits Gutmann verkocht een deel van zijn collectie in de hoop een vrijgeleide te krijgen naar Italië. Het geld voor de verkoop werd overgemaakt naar een rekening waar Gutmann als jood geen aanspraak op kon maken.
Het echtpaar Gutmann moest in 1942 net als alle joden een jodenster op de kleding dragen. Frits Gutmann werd uit alle openbare posities ontheven. Op 26 mei 1943 werd het echtpaar door twee SS-officieren van huis opgehaald. Hen werd meegedeeld dat zij nog diezelfde dag naar Italië moesten vertrekken. De trein waarin zij vertrokken reed echter niet naar het zuiden, maar naar concentratiekamp Theresienstadt. Daar is Frits Gutmann doodgeknuppeld omdat hij enkele pronkstukken uit zijn collectie zou hebben achtergehouden. Louise Gutmann-von Landau is in Auschwitz omgekomen.


Bron: Léon Hanssen, De bankier het schilderij en de dood, in Trouw 8 april 2006