Berta Helena Wagenaar, die als tweede kind van Alexander Wagenaar en Ella Helena Dzialoszynski op 3 September 1921 in Frankfurt am Main werd geboren, kwam in Augustus 1926 met haar ouders, en haar twee broers Lion Mordechai en Abraham weer naar Amsterdam waar zij de eerste jaren in de Blasiusstraat 32 I woonden. Berta was naaister van beroep.
Haar vader Alexander overleed al de jonge leeftijd van 37 jaar op 31 December 1930 en werd op 1 Januari 1931 begraven op de Joodse Begraafplaats te Muiderberg. Haar moeder verhuisde daarna met de kinderen half Februari 1931 naar de Hemonystraat 45 I en enkele weken later, op 10 Maart 1931 werden Berta's beide broers geplaatst in het Joodse Jongensweeshuis Megadlé Jethomiem, wat gevestigd was op Amstel 21 en in de Zwanenburgerstraat 20.
Haar broers waren toen 11 en 6 jaar oud en Berta zelf was toen nog 9 jaar. Haar moeder ging voor zichzelf en voor Berta als pensionhoudster in hun beider levensonderhoud voorzien. Berta’s broers Lion Mordechai en Abraham verbleven beiden tot hun 18e jaar in het Joodse Jongensweeshuis.
Berta Helena kreeg op 17 Juli 1942 een functie bij de Joodse Raad als Jeugdleidster bij de afdeling buitenschoolse jeugdzorg, gevestigd op de Plantage Parklaan 9. Zij had geen officiële “Sperre”; die werden pas in September 1942 ingevoerd. Wél had zij een legitimatiebewijs van de Joodse Raad met nummer JR 2354-jeugdleidster.
Mogelijk heeft haar functie bij de Joodse Raad er mede toe geleid dat haar moeder Ella en broer Abraham – die op 20 Juli 1942 al een terugstelling (uitstel) van deportatie gekregen had, beiden voorlopig nog tot nader order vrijgesteld waren van deportatie. Maar op 30 April 1943 werd Berta Helena Wagenaar ontslagen bij de Joodse Raad waarna zij en ook haar moeder en broer ten prooi vielen aan deportaties naar het Oosten.
Op 20 mei 1943 meldden ongeveer 750 Joden zich bij het gebouw van de militaire politie bij het Muiderpoortstation in Amsterdam. Zij gaven gehoor een maatregel van Rauter, hoofd van de Duitse SS en de politie, dat geen enkele Jood meer zonder toestemming in Amsterdam mocht verblijven Ook Berta Helena Wagenaar bevond zich daarbij en op de “Hopla”-transportlijst van 20 Mei 1943 van Amsterdam naar Westerbork staat zij vermeld op blz. 2 van die lijst als Berta Helena Wagner, geboren 3 Sep. '21, adres Zomerdijkstraat 25.
Nadat zij in Westerbork was binnengebracht en gehuisvest was in barak 55, ging er op 22 Mei een bericht uit naar de Expositur van de Joodse Raad wat luidde: “Is in bezit van Bescheinigung van Fa. Rockland. Bericht ons stand van zaken”. Op 8 September 1943 wordt op haar registratiekaart van de Joodse Raad de volgende aantekening gemaakt namens de “afdeling emigratie”: “verder stappen hebben geen doel (6 Sep 1943)”.
Het bovenstaande is overduidelijk, omdat al drie dagen ná het bericht aan de Expositur van de Joodse Raad, op 25 Mei 1943, Berta Helena Wagenaar op transport gesteld werd naar Sobibor. Dit omvangrijke transport bevatte 2862 gedeporteerden welke na aankomst aldaar op 28 Mei 1943 allemaal in de gaskamers werden vermoord, waaronder ook de 21-jarige Berta Helena Wagenaar.
Bronnen o.a. het Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Alexander Wagenaar, archiefkaart Berta Helena Wagenaar; woningkaarten Amsterdam/Blasiusstraat 32, Hemonylaan 45, Meerhuizenplein 14 en Zomerdijkstraat 25; website dutchjewry.org/Muiderberg Cemetery/graf Alexander Wagenaar; het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Berta Helena Wagenaar; Publicatie "Vermoedelijk op transport" door Raymund Schütz/Sperre informatie hoofdstuk 3; archief Rode Kruis/transportlijsten Amsterdam-Westerbork van 20 Mei 1943 met daarop Berta Helena Wagner (Wagenaar); website annefrank.org/20 Mei 1943 en de website Jodentransporten vanuit Nederland.nl/ transport 25 Mei 1943.