Hildegard Strauss kwam in december 1939 vanuit Mainz naar Nederland. Zij was aangenomen door de Stichting Joodsche Arbeid om in Wieringen als keukenleidster te gaan werken, in verband met de emigratie van de vorige leidster. Volgens haar eigen opgave in haar visumaanvraag was zij 'Technische Lehrerin'; op haar archiefkaart staat 'leerares huishoudkunde'.
Haar verblijsvergunning gold aanvankelijk tot juni 1940 maar werd verlengd tot december 1940. In augustus 1940 komt haar naam voor op een lijst van de vreemdelingen die bij de Stichting in dienst zijn of waren. Uiteindelijk is zij van het werkdorp overgebracht naar Plantage Franschelaan 13 hs, aldus haar archiefkaart in het stadsarchief. Op 1 augustus 1943 staat als laatste adres Westerbork genoteerd.
Een en ander blijkt uit een aantal documenten in het Nationaal Archief (vindplaats: Ministerie van Justitie: Rijksvreemdelingendienst (RVD) en Taakvoorgangers, 2.09.45 / 872). Gesorteerd op datum:
20 augustus 1939
Pasfoto met op de achterzijde een danktekstje voor een “Mutti” en “Vati”, vmdl niet haar ouders, maar werkgevers, mogelijk in Mainz waar zij verbleef voor zij emigreerde. Maar niet opgestuurd of aangekomen, blijkbaar. Zij schrijft:
“Ihnen, liebe “Mutti” und lieber “Vati“, in Treue und aufrichtiger Freundschaft für schöne Stunden gemeinsamer Arbeit von Ihrem Sträusslein 20.8.39“
18 november 1939
Briefkaart / ‘Model G’, van de directeur van de Rijksdienst der Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemiddeling aan de visadienst waarmee deze mededeelt dat hij aan de Stichting Joodsche Arbeid een arbeidsvergunning heeft verstrekt waarmee Hildegard als keukenleidster kan gaan werken in de periode 18-november-1939 – 30 juni 1940.
December 1939
Door Hildegard ingevuld aanvraagformulier voor haar visum voor Nederland. Als beroep geeft ze op ‘technische Lehrerin’. Bij de visadienst gestempeld op 16 december 1939. Er is ook een exemplaar zonder stempels.
20 december 1939
Handgeschreven conceptmemo:
“Bespreken. [Hr ... ] van Rijksdienst deelt desgevraagd mee, dat het verzoek reeds vanaf augustus [loopt …]. De tegenwoordige keukenleidster gaat emigreeren; het is moeilijk een goede leidster voor het koken van ritueel eten te krijgen. Zij gaat naar het werkdorp Wieringermeer. [Na] overleg etc. [naam hoofd Visadienst] toestaan.
M.”
Daaronder: “Accoord visum tot juni 1940”, met stempel 21 december 1939.
23 december 1939
Brief waarmee hoofd Visadienst aan de consul te Frankfurt a/M laat weten dat hij geen bezwaar heeft tegen het verlenen van een vergunning aan Hildegard, mits terugkeer naar Duitsland gewaarborgd is.
15 augustus 1940
Brief van de Stichting Joodsche Arbeid aan de Rijksvreemdelingendienst met een opgave van de vreemdelingen die bij de stichting in dienst zijn of waren. Gemeld wordt dat Hildegard sinds december 1939 in het werkdorp is en dat haar vergunning loopt tot december 1940.
Hildegards laatste adres in Duitsland (Klarastrasze 13 te Mainz) was een Joods verpleeghuis. Het gebouw werd na het uitbreken van de oorlog waarschijnlijk gebruikt als pand waar de Mainzer Joden werden verzameld / bijeengepakt. Onder hen dus mogelijk aanvankelijk ook Hildegard. (Der Nationalsozialismus in Mainz 1933-45. Terror und Alltag, hrsg. v. d. Stadt Mainz, Redaktion: Wolfgang Dobras (Beiträge zur Geschichte der Stadt Mainz, Bd. 36), Mainz 2008.
Na de oorlog claimden de vermoedelijk rechthebbenden het gebouw en terrein. (zie: http://sites.huji.ac.il/cahjp/BF%20Headquarters%20Communities.pdf.)
