Toespraak door Rudolf Koning bij de onthulling van Stolpersteine voor Erich Max Rosenthal, Hedwig Rosenthal-Neustädter en Karl Rosenthal, Begoniastraat 2 te Zwolle, 28 juni 2019.
Op de lagere school, in Kampen begin jaren 60, in de 6-de klas was het dat ik voor het eerst hoorde wat er gebeurd was met heel veel joodse mensen tijdens de oorlog.
Het maakte veel indruk op mij en ik kon het niet goed bevatten. Miljoenen mensen. Dat kan toch niet waar zijn?
Thuis ging ik vragen stellen en later ging ik erover lezen. En hoe meer ik las, des te afgrijselijker het werd.
Het bleef bij me hangen.
In 1984 verhuisden we met ons gezin naar de Begoniastraat nummer 4.
Op een zeker moment las ik een boekwerkje, het ging over het joodse leven in Zwolle.
Hierin stonden ook namen en adressen van Joodse mensen, die weggevoerd waren.
Hee…Begoniastraat nummer 2…familie Rosenthal. Erich Max Rosenthal, Hedwig Rosenthal Neustädter en hun zoon Karl.
De geschiedenis kwam nu wel heel dicht bij.
Zoon Karl ontdekte ik verleden jaar op een schoolfoto in het wijkkrantje de Assendorper. Van Hedwig en Ernst Max heb ik geen enkele voorstelling.
Onze overbuurman op nummer 3, inmiddels overleden, vertelde me dat hij gezien had dat de familie weggevoerd werd. Een overvalwagen kwam voorrijden ‘s-morgens. Duitsers geassisteerd door Zwolse politie dreven hen, het gebeurde niet op een vriendelijke manier in de laadbak. En ze vertrokken.
Ik speelde een tijdje met de gedachte om zelf een soort gedenksteen te maken. Hun namen op een steen in de voortuin bijvoorbeeld.
Het bleek dat iemand al jaren bezig was om overal in Europa gedenkstenen te plaatsen.
Gunther Demnig, een Duitse conceptueel kunstenaar. Het woord kunstenaar mag in dit verband niet verder een betekenis hebben.
In het afgelopen najaar zag ik hem bij de buren voor het huis aan het werk om drie Stolpersteine te plaatsen.
Hij had geen behoefte aan een kop koffie. Hij deed zijn werk. Wilde niet echt gestoord worden.
Vijf jaar geleden heb ikzelf een schilderij gemaakt. Het heet: Gedachte aan familie Rosenthal. Het stelt voor een memobriefje geplakt op een transportlorrie, althans een detail hiervan. Lorries die o.a. gebruikt werden in kamp Westerbork.
Een soort Stolperstein in briefvorm.
Op het briefje heb ik de namen geschreven van Erich Max, Hedwig en Karl.
Alsof ik ze en berichtje kon sturen. Natuurlijk kan dat niet.
Het geeft wel aan dat ze hier waren en geleefd hebben.
Dank u wel Stichting Zwolse Stolpersteine, dat ik het vandaag mag laten zien.
Ik wens u succes met uw inzet om de weggevoerde Joodse mensen niet in de vergetelheid te laten verdwijnen.
Zij waren onze naasten….alleen veel te kort….....