Ludwig Landmann is van 1924 tot 1933 Oberbürgermeister van Frankfurt am Main, een stad die in 1914 reeds 500.000 inwoners telt. Hij geldt als vernieuwer van deze stad, iemand die altijd bezig is met de ontwikkeling van nieuwe bouwwerken, de bouw van betaalbare woningen en de inrichting van nieuwe stadsdelen. Ludwig Landmann investeert enorm in de sociale, economische en culturele toekomst van de stad Frankfurt am Main, totdat hij in maart 1933 door de nazi’s tot vervroegd aftreden wordt gedwongen.
In zijn ambtsperiode wordt op 12 juni 1929 Anne Frank in Frankfurt am Main geboren. Bijna vier jaar lang is hij ook haar burgemeester. Dan emigreert de familie Frank in 1933 naar Nederland. Met zijn niet-Joodse vrouw, Christiane Merens, vlucht Ludwig Landmann naar Berlijn, maar wanneer ook daar de druk op Joden te groot wordt, emigreert het echtpaar Landmann op 11 augustus 1939 naar Nederland. In Voorburg hebben familieleden van zijn Nederlandse vrouw een huis voor hen gehuurd op Laan van Nieuw Oosteinde 202.
Duitse Joden, die nazi-Duitsland ontvluchtten in die jaren, werden verplicht tot betaling van diverse hoge belastingen. Zo verliest ook Ludwig Landmann het grootste deel van zijn vermogen. Bovendien ondervindt het echtpaar nogal wat tegenwerking van douanebeambten in Duitsland, die weigeren hun meubels vanuit Berlijn te transporteren. In 1941 raken zowel Ludwig als zijn vrouw de Duitse nationaliteit kwijt. Ook zou hij de Jodenster moeten dragen, maar door protest van zijn advocaat bij de Zentralstelle für jüdische Auswanderung, wordt hij hiervan vrijgesteld.
Op 17 januari 1945 legt hij de laatste hand aan een 23 pagina’s tellende Duitstalige uiteenzetting, gericht tegen het Duitse Rijk en tegen de stad Frankfurt, waarin hij aantoont waar zijn vrouw na zijn dood recht op zou hebben. Het echtpaar verarmt gedurende de oorlogsjaren; Ludwig Landmann moet regelmatig onderduiken bij vrienden. In zijn biografie over Ludwig Landmann, schrijft Wilhelm von Sternburg in 2019, dat Christiane Landmann-Merens na de oorlog vertelde, dat haar man ternauwernood aan deportatie is ontsnapt, doordat een lid van de Gestapo, die hem nog uit Frankfurt kende, hem op tijd heeft gewaarschuwd.
Als gevolg van de spoorwegstaking in september 1944 besluiten de Duitsers het scheepvaartverkeer stil te leggen. Hierdoor stagneert ook de voedsel-en brandstofdistributie naar het westen van Nederland en lijden veel mensen honger in deze strenge winter van 1944-1945. Ludwig Landmann, die al jaren een zeer zwakke gezondheid heeft, overlijdt op 76-jarige leeftijd op 5 maart 1945 aan hartzwakte en ondervoeding, twee dagen nadat de geallieerden bij vergissing de aangrenzende woonwijk Bezuidenhout hebben gebombardeerd.
Ludwig Landmann is in 1987 op de Centrale Begraafplaats (Hauptfriedhof) in Frankfurt am Main herbegraven.
In september 2019 organiseerde het Jüdische Museum Frankfurt een symposium ter ere van Ludwig Landmann, de eerste Joodse burgemeester van Frankfurt. Na de Tweede Wereldoorlog is er slechts weinig aandacht aan hem besteed en daar wil men verandering in brengen. Vrienden en donateurs van het museum hebben een Ludwig-Landmann-Prijs voor Moed en Vastberadenheid (“Mut und Haltung”) ingesteld, bestaande uit 10.000 Euro, die elke twee jaar zal worden uitgeloofd.
Meer informatie en gebruikte bronnen:
Boeken
Ludwig Landmann – Ein Porträt. Wilhelm von Sternburg – 2019 S. Fischer Verlag GmbH Frankfurt am Main – aanwezig in het Kenniscentrum JHM 798 Ster (k)
Spuren der Menschlichkeit – Hilfe für jüdische Frankfurter im Dritten Reich – Renate Kingma – 2006 CoCon-Verlag Hanau – blz. 38
Grüsse und Küsse an alle. Die Geschichte der Familie von Anne Frank – Mirjam Pressler (samen met Gerti Elias) - 2009 S. Fischer Verlag, Frankfurt am Main - in de Nederlandse uitgave, blz. 42
NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, Amsterdam
Toegangscode 504 - Landmann, familie
Kranten (voornamelijk online)
Frankfurter Neue Presse van 12 mei 2018: Ludwig Landmann : Der Mann, der die Autobahn erfand (auteur niet vermeld)
Frankfurter Rundschau van 18 september 2019: Ludwig Landmann, der verdrängte Frankfurter Oberbürgermeister (Claus Jürgen Göpfert)
Frankfurter Allgemeine Zeitung van 25 september 2019: Preis erinnert an Frankfurter Oberbürgermeister Ludwig Landmann - Der Pate des “Neuen Frankfurt” (Hans Riebsamen)
Tagesspiegel van 27 september 2019: Ludwig Landmann, OB Frankfurt/M: Die Flagge der Weimarer Republik (Bernhard Schulz)
Frankfurter Rundschau van 19 oktober 2019: Der Mutmacher (Arno Widmann)
Websites
https://www.juedischesmuseum.de