Rodi Wall werd in 1890 geboren in Berlijn als zoon van Johanna Silberman en Theodor Wall. Vader Theodor kwam uit Samter (Polen) en vestigde zich als ondernemer in mode en textiel in Berlijn. Rodi ging naar het gymnasium in Fraustadt en volgde zijn vader op in het bedrijf dat gevestigd was in de Taubenstrasse. Theodor had ook een winkel in de Andreasstrasse. De moeder van Rodi had een broze gezondheid, ze verbleef vaak in het kuuroord van Bad Neuenahr. Hier overleed zij in 1914. Na het overlijden van Theodor in 1931 trouwt Rodi met de 8 jaar jongere Nadia Lobanova Miroschnitschenko, een Joods Russische afkomstig uit Charkov. Nadia is de jonge weduwe van Adam Wilhelm Roskopf met wie zij 1 zoon heeft: Alexander Fritz. Rodi, Nadia en Alexander wonen nog een paar jaar in de Mommsenstrasse in Charlottenburg, het Joodse stadsdeel in Berlijn dat ook wel "Charlottengrad" werd genoemd omdat er zoveel "Oostjoden" woonden. Na de Russische revolutie werden veel Oostjoden verdreven (o.a. uit de Oekraïne) en velen startten een nieuw leven in Berlijn. In 1933 begint Hitler zijn haatcampagnes tegen de Joden. Rodi, Nadia en de 10-jarige Alexander vluchtten weg uit Berlijn en gaan in Amsterdam wonen. Ze trekken in op het adres Dintelstraat 84 II in de Rivierenbuurt. Een nicht van Rodi; Marga Wall heeft de woning enkele maanden eerder gehuurd zodat Rodi er met zijn gezin in kan trekken. Marga en Gisela Wall wonen al een tijd in Nederland. Gisela Wall kwam al in 1912 naar Nederland omdat zij trouwde met Mozes Knorringa. Zij leerden elkaar kennen via een contactadvertentie. Later kwam haar zus Marga ook naar Nederland en haar ouders: vader Leopold Wall en moeder Johanna Wall-Matthias. Rodi had dus een aantal familieleden die hem hielpen om zich in Amsterdam te vestigen. Rodi behoorde net als de familie Frank tot de eerste Joods-Duitse vluchtelingen in Amsterdam. In de Rivierenbuurt waren nog woningen te huur omdat de huurprijs voor de meeste Amsterdammers aan de hoge kant was. In 1938 verhuist Rodi met zijn gezin naar Dintelstraat 108. Uit de woonkaart van nummer 84 blijkt dat een bevriende familie uit Berlijn (de familie van Salomon Gelberman) hier in trekt. Salomon was ook getuige bij het huwelijk van Rodi en Nadia. Het is duidelijk dat Rodi zijn goede vriend wilde helpen en daarom plaats maakt voor Salomon en zijn gezin en een tweede woning in de Dintelstraat op nummer 108 betrekt. In 1943 krijgt Alexander een oproep voor de Wehrmacht en zijn pleegvader Rodi moet zich melden bij de Joodse Raad...terwijl de een een spoedopleiding krijgt in Toulouse en doorgestuurd wordt naar het Oostfront, moet de ander op transport naar Westerbork. Rodi wordt enkele dagen later vermoord in Auschwitz. Moeder Nadia blijft achter....
Ik (Heleen Wagemans) heb onderzoek gedaan naar de familie Wall in Amsterdam omdat ik in het bezit ben van 7 Feldpostbrieven, geschreven door Alexander Roskopf aan zijn vriend Wim Meischke, van de familie van de bekende drukkerij Claff&Meischke. Mijn vader vond de brieven in 1979 op het Waterlooplein. We deden niets met de brieven. De stempels met de hakenkruizen op de enveloppen, zorgden voor veel afkeer en het handschrift was ook moeilijk leesbaar. Toen ik vele jaren later toch de naam van Alexander eens intypte op het internet, stuitte ik tot mijn grote verbazing op een Joodse familie. Toen wilde ik verder zoeken en ik bleef me verbazen. Ik heb het verhaal van Alexander en de familie Wall opgetekend in een boekje dat gratis te downloaden is als PDF. Achterin het boekje staat een namenlijst van alle personen die voorkomen in het verhaal. Ik heb me uitsluitend gebaseerd op feiten. De brieven van Alexander (en ook brieven van andere familieleden die tijdens mijn zoektocht nog zijn opgedoken) zijn opgenomen in het boek. Ze spreken grotendeels voor zich. Ik adopteerde de naam van Rodi Wall voor het Holocaust-Namenmonument. Bij zijn naam hoort ook de naam van zijn pleegzoon Alexander Roskopf en zijn moeder Nadia. Nadia moet lang in het ongewisse zijn geweest over het lot van haar zoon. Alexander is aan het Oostfront door de Russen gevangen genomen en in een krijgsgevangenkamp bij een steenkolenmijn te werk gesteld. In 1948 kwam hij daar door een ongeluk en slechte (medische) omstandigheden om het leven. In 1952 kwam er pas een bericht over zijn overlijden. Pas na de val van de Berlijnse muur in 1998, werd de exacte datum van overlijden en de doodsoorzaak bekend gemaakt. Nadia overleed in 1996 op 98-jarige leeftijd. Zij is altijd blijven wonen op het adres de Dintelstraat 108 en heeft een teruggetrokken leven geleid. Vlak na de oorlog woonden er Holocaust-overlevenden bij haar in die wachtten op hun doorreis naar Amerika.
Er zijn door de oorlog zoveel gezinnen weggevaagd en zelfs herinneringen zijn gewist. Hoewel ik nog geen foto heb kunnen vinden van Alexander, Rodi of Nadia, heb ik wel hun verhaal kunnen opschrijven en ze zo terug kunnen brengen aan de herinnering. Alle aspecten van de oorlog komen samen in dit gezin. Alexander ging bij de Luftwaffe maar hij was geen overtuigd nazi. Het was een noodsprong. Hij hoopte zo zijn familie te kunnen redden.
Via deze link is het boekje gratis te downloaden.
https://www.heleenwagemans.nl/Publicatie-Oorlogsbrieven-PDF/
