David Juda van der Velde

2.4.1943 | David Juda van der Velde.

In 2021 werd tijdens de archeologische opgravingen in Sobibor het naamplaatje van de 10-jarige David Juda van der Velde gevonden op de plek van de barak van het Sonderkommando.

Hier werkten de Joodse dwangarbeiders die moesten helpen bij het vernietigingsproces. Volgens archeoloog Ivar Schute was dit bijzonder:
“Dat is heel speciaal. Waarschijnlijk heeft een van de Joodse dwangarbeiders het opgeraapt en bij zich gehouden, al blijft dat natuurlijk gissen.”

Waaraan heeft David op 2 april 1943 gedacht tijdens zijn laatste stappen door de Himmelfahrtstrasse? Was het aan zijn ouderlijk huis op de President Brandstraat 5 II. De woning op de 2e etage grenst aan de President Brandschool, vanaf 1941 Joodsche school 7 en 8. Wellicht de school waarop David zijn onderwijs heeft genoten.

De Pres. Brandstraat ligt in de Transvaalbuurt, een Amsterdamse twintiger jaren-wijk, ingeklemd tussen de nieuwe spoordijk en de Ringvaart, en was voor de oorlog een zeer Joodse buurt van de stad. De huizen in de Transvaalbuurt waren nieuw; zo was er verwarming, stromend water en een WC.

Hier woonden een kleine 20.000 Amsterdammers, waarvan ruim 11.000 joods. Veel van de bewoners waren echter nauwelijks nog religieus en zeer geassimileerd. De Transvaalbuurt kenmerkte zich door een grote solidariteit onder de bewoners.

David woonde hier vanaf zijn geboorte op 21 november 1932 samen met zijn ouders Maurits van der Velde en Naatje van der Velde-Vieijra. Op 23 augustus 1930 zijn zij getrouwd in Amsterdam. De huwelijksakte met hun handtekeningen is naast het naamplaatje wellicht het enige tastbare bewijs van het gezin. Maurits is geboren op 4 december 1899 in Amsterdam en van beroep chauffeur. Naatje is op 11 december 1897 geboren, eveneens in Amsterdam. David is vernoemd naar zijn beide opa's. De vader van Naatje heette ook David, en Juda was de vader van Maurits.

Voor de bezetter was de Transvaalbuurt vanaf 1942 ‘Judenviertel Zwei’, waar Joden vanuit Amsterdam en daarbuiten werden geconcentreerd alvorens ze op transport naar het oosten werden gesteld.

Vanaf 27 maart 1943 verbleef het gezin in kamp Westerbork in barak 63. Een grote woonbarak die ze deelden met gemiddeld 300 andere gevangenen.

David en zijn ouders werden op 30 maart 1943 met transportnummer 5 van Westerbork naar Sobibor gedeporteerd en bereikten op 2 april 1943 het vernietigingskamp Sobibor, waar ze direct naar de gaskamers werden gebracht en vermoord.

David werd slechts 10 jaar oud.