Het godsdienstschooltje van Melkman en Porcelijn.

Inleiding

In feite bestaat dit artikeltje eigenlijk uit niet meer dan twee foto's. Het gaat om het chanoeka (in het artikel gespeld als chanoeko) feest georganiseerd door de heer Melkman. Deze mijnheer Melkman heeft een particuliere inrichting voor Godsdienstonderwijs aan de Snoekjesgracht in Amsterdam.

Bijgestaan door de heer Salomon Porcelijn en enkele dames wist hij de jongens en meisjes zeer aangenaam te vermaken: "er werd braaf feest gevierd". Oorspronkelijk zat de school op de Muiderstraat, maar in 1908 verhuist de school naar de Snoekjesgracht. Gestart als ‘fröbelschool’ groeit de school uit tot een ‘Burger Godsdienstschool’.

Maar er is meer over deze twee bevlogen docenten te vertellen. Beiden waren ook zeer actief in de Joodse onderwijzers vereniging: Achawah. 

Abraham Melkman: Aanvulling Frits Slicht

Het gaat hier om Abraham Melkman die getrouwd was Duifina Bloemendal (geboren op 19 maart 1879 te Smilde). Abraham is geboren op 7 januari 1880 en zal trouwen op 4 augustus 1904 in Almelo. In 1899 is hij gekeurd voor de militie, maar hij wordt vanwege zijn lengte van 1 meter een 51 ½ cm te klein afgewezen / vrijgesteld. Wat ook meewoog, is het feit dat hij de enige zoon is. Hij heeft wel een zuster, Clara, zij zal regelmatig bij hem en zijn gezin inwonen. Clara is werkzaam als winkeljuffrouw en werkt behalve in Amsterdam, ook in Zierikzee, Rotterdam en op Texel.
Als Abraham wordt gekeurd is hij al godsdienstonderwijzer. Op zijn archiefkaart wordt ook nog vermeld dat hij leraar was op de kweekschool.
Vanaf 1923 komen zij te wonen in de Swammerdamstraat 11 huis. Waar zij voordien woonden is niet helemaal duidelijk, de gezinskaart is ‘te donker’.
Samen krijgen zij twee kinderen: Lena en Jozeph.
Dochter Lena studeert geneeskunde, maar zal, hoewel afgestudeerd, nooit een praktijk voeren. Daarnaast heeft zij ook nog haar doctoraal Pedagogiek gehaald. Zij is getrouwd met Jonas Jacobs. Zij en haar man overleven de oorlog niet, hun drie kinderen wel.Ook hun zoon Jozeph gaat studeren. Hij wordt docent klassieke talen en promoveert in 1951 aan de Universiteit van Amsterdam.Hij emigreert naar Israël en verandert zijn naam in Michman. In Israël wordt hij algemeen directeur van Yad Vashem.                        

Zie: Over J. Michman, zoon van Abraham Melkman 

Salomon Porcelijn: Aanvulling Frits Slicht

Salomon Porcelijn was ambtenaar en godsdienstonderwijzer. Hij is geboren op 16 oktober 1882 in Amsterdam. Net als Abraham Melkman wordt hij gekeurd (in 1901) voor de militie. Hij wordt ‘tot de dienst aangewezen’ (ondanks de aantekening l.g. = lichamelijke gebreken), maar een verwijzing naar een militair onderdeel ontbreekt. Met zijn 1 meter 61 cm is hij overigens niet veel groter dan Abraham.

Hoogstwaarschijnlijk was hij in het schooltje van Melkman werkzaam als godsdienstonderwijzer. Hij was daarnaast lang actief in de al eerder genoemde vereniging Achawah, hij was zelfs penningmeester. In juli 1937 wordt gememoreerd dat hij deze functie ‘reeds een kwart eeuw’ heeft vervuld.
Een jaar eerder werd hij al bedacht met de complimenten van het bestuur van de Uilenburgerstraat Synagoge. In dit jaar vervult hij al 25 jaar de functie van ‘sjammosj’.
De sjammosj (of sjammash, of sjamash) is de bode of de koster in de synagoge (bron: Sofeer.nl). De gelukwensen worden keurig vermeld in een kort artikeltje van het NIW van 22 mei 1936.

Salomon Porcelijn trouwt op 11 november 1915 met Schoontje Konijn, samen krijgen zij drie dochters (Rachel, Sara en Marie). Opvallend is natuurlijk dat zij in de advertentie(s) Jeanette wordt genoemd. Maar Schoontje is wel haar officiële naam en zo staat zij ook ingeschreven bij de Burgerlijke Stand. Jeanette overlijdt in 1933. Mogelijk dat de functie van Salomon een rol heeft gespeeld in het feit dat het NIW van 28 juli 1933 aandacht besteed heeft aan het overlijden.

Het NIW schrijft: 

“MEVR. J. PORCELIJN-KONIJN

Na een langdurig, smartelijk ziekbed is j.l. dinsdag hier ter stede op 48-jarigen leeftijd overleden mevrouw Jeanette Porcelijn - Konijn, echtgenote van den heer S.A. Porcelijn, klerk ter Thesaurie, koster van de Uilenburgerstraat - Synagoge en godsdienstonderwijzer. De overledene behoorde tot de deugdzame vrouwen, die het geluk vinden in den kring van haar gezin. Voor haar man was zij de trouwe gade, voor haar kinderen de zelfopofferende moeder. Mede daardoor was het hem mogelijk om naast de veelomvattende ambtelijke werkzaamheden, die heel den dag beslag op hem leggen, zich ook nog in velerlei ander opzicht nuttig te maken, vooral ten opzichte van den Bond Achawah, van welke organisatie hij zitting heeft in het Dag. Bestuur en in dat der afd. Noord-Holland.”

Een jaar later (op 27 december 1934) zal Salomon hertrouwen en wel met de zuster van Jeanette, Marianne Konijn. Het gezin Porcelijn woont op de Raamgracht 13 II.