Verhaal

Heiman de Levie

Door: Robby

Salomon (‘Sallo’) werd mei 1939 lid van WVV en werd dus als tienjarige bij de kleuterafdeling ingedeeld. Hij woonde aan Olieslagerstraat 14 in Winschoten en op school aan de Dwingeloweg. Vader Heiman de Levie, geboren in Oude Pekela en van beroep zakkenreparateur, was een veel gevraagd scheidsrechter en lid van de scheidsrechtersvereniging in Winschoten. Het voetbal (en de sociale activiteiten daaromheen) moeten het gezinsleven wel eens van de eerste plaats hebben gedrukt, dit tot ongenoegen van Heimans echtgenote Roosjen. Die liet zich overigens niet zomaar naar het tweede plan verdringen en haar toorn was in heel WVV bekend en gevreesd. Veelbesproken was Heimans aandeel (of eerder het ontbreken daarvan) op een feestavond in 1938, door WVV georganiseerd ter gelegenheid van Pasen. Er zouden een circusopvoering en toneelscènes gebracht worden.

Heiman de Levie had ‘permissie’ van zijn echtgenote om een aantal avonden in hotel Smid te repeteren voor zijn hoofdrol in het toneelstuk ’t Vijfde in de rust’ (Heiman speelde hierin een scheidsrechter). Van oefenen kwam het niet altijd, aan het biljart en de stamtafel was het daarentegen een drukte en Heiman was daar vaak te vinden. De acteurs namen ook de generale repetitie niet bijzonder serieus. Het wachtende publiek negerend hadden de spelers zich teruggetrokken in een bovenkamer. Heiman en Lazy Bollegraaf (ook al een feestganger) hadden hier het hoogste woord tijdens een partijtje ‘Mietze, matze, moze, katze’.

Op de feestavond zelf liep het programma vanwege de circusopvoeringen en redevoeringen dusdanig uit, dat uiteindelijk maar besloten werd om het stuk ’t Vijfde in rust’ achterwege te laten. ‘Wat mout ik nou an mien Rosa seggen’, zei Heiman hierop, want hij zag de bui al hangen dat zijn vrouw zijn toneelactiviteiten (terecht) op zou vatten als een alibi voor een aantal avonden doorzakken. Zwaar, heel zwaar schijnt Heiman geboet te hebben. Thuis en onder het oog van zoon Sallo schijnt echtgenote Roosjen hem een flinke afranseling toegediend te hebben.

Heiman was een veelgevraagd scheidsrechter in ’t Oldambt. Hij stond bekend om zijn onpartijdigheid, maar dat laatste werd niet altijd door het publiek op waarde geschat. Het was ook niet zonder gevaar. In de vooroorlogse voetbalgeschiedenis van het Oldambt - de jaren 20 en 30 waarschijnlijk al in mindere mate - konden supporters zich ontpoppen tot ware ‘roegbainders’ zodat scheidsrechters soms voortijdig het veld (en soms zelfs het dorp!) moesten ontvluchten om zich het vege lijf te redden. Heiman memoreerde eens tijdens een interview met de WVV’er (Heiman onderging op dat moment een scheerbeurt in de kapsalon) hoe hij ‘ain maol in levensgevaor verkeerd’ had.

‘Het was in de wedstriet Drieborg – Bravery. Ik keurde drei, begriep es an, drei ko’s van de thuusclub of. Och, och, och, och. Most ’t publiek ains heurt hebben, ze zeiden, ‘k was omkocht veur ’n zak bonen. Wat mot mien vrouw met een zak bonen doun. ‘k heb mien kroder (Jiddisch voor fiets) pakt en heb in drei minuten een afstand van dartig K.M., wat zeg ik?. drei K.M. aoflegt.’ In de Winschoter scheidsrechtervereniging zat Heiman samen met Meijer de Levie, Markus Rintel en Detje Vreugel. Tussen Heiman en Detje, dat was bekend in Winschoten, was nogal wat te doen.

Wubs vertelde hier later over. ‘Heiman was de man, die bij het oplossen van spelregelvraagstukken graag naar de bekende weg vroeg. Detje was niet erg spelregelvast, doch zijn handel liep wel goed. Diens tegenligger had hem op een zondagmorgen een fout zien maken en stelde er op een spelregelavond een vraag over zonder de naam van Detje te noemen. Toen hij het antwoord, dat hij wel kende, kreeg zei hij langs zijn neus weg: ‘Meneer de voorzitter, maar ik ken een scheidsrechter, die ’t anders deed.’ Op hetzelfde moment stoof Detje op, hetgeen precies de bedoeling van Heiman was.’

Heiman hield wel van stangen. ‘Detje?, een goije jong, hij maint ’t hail goud, et ook nog nooit een pak sloag had. Leid misschien een beetje te zwoare wedstrieden veur zien doun. … Meningsverschil?, nee nooit. Wel is een beetje foeterderij. Of, of, foeterderij, ach hou hait dat, ik main… hekelderij.’ WVV had Heiman hoog. Ter gelegenheid van de geboorte van dochter Bloemina op 17 februari 1938 kregen Heiman en Roosjen als trotse vader en moeder een grote ‘krintestoete’ aangeboden van WVV.

Begin oktober 1942 moest het gezin de Levie zich melden voor transport naar kamp Westerbork. Hier zijn ze aangekomen tussen 3 en 5 oktober 1942. Op 26 oktober gingen in ieder geval Salomon met zijn moeder en zusje op transport naar Auschwitz, waar zij vrijwel direct na aankomst, drie dagen later, werden omgebracht. Sallo is 13 jaar oud geworden. Heiman overleefde zijn gezin slechts een half jaar in Auschwitz. Salomon de Levie werd 13 jaar oud.

Bron: WesterborkPortretten

Alle rechten voorbehouden