Begin augustus 1942 vlucht Manasche Dunkelgrün met zijn echtgenote Marjem Dunkelgrün-Bienfeld, hun dochter Chana Mincia Orschützer-Dunkelgrün, haar man Josef Orschützer en hun dochtertje van vier, Hanna (Chaja) Orschützer naar Zwitserland. Via Ponterlier bereiken ze Verrières-de-Joux waar ze met hulp van een mensensmokkelaar de grens met Zwitserland trachten te bereiken. In dit bergachtige gebied glijden Marjem en Hanna uit waarbij Hanna haar enkel breekt. Marjem blijft achter terwijl Josef, Chana en Hanna op 15 augustus de grens oversteken en Môtiers bereiken. Daar staat de Zwitserse politie hen op te wachten. Hanna wordt naar het ziekenhuis van Fleurier overgebracht en Josef wordt in Môtiers gevangengezet. Zij mogen uiteindelijk in Zwitserland blijven.
Intussen is Marjem met een gebroken been in de bergen achtergebleven. Manasche slaagt erin haar naar het ziekenhuis van Pontarlier over te laten brengen. Hij besluit met waarschijnlijk dezelfde mensensmokkelaar nogmaals een poging te doen Zwitserland te bereiken, maar wordt bij het verlaten van het ziekenhuis door de Feldgendarmerie aangehouden en in Besançon in de gevangenis geworpen. Vandaaruit wordt hij via Drancy gedeporteerd.
Zijn vrouw Marjem heeft haar leven aan een wonder te danken. De Duitsers brengen haar ondanks haar gebroken been over naar de gevangenis van Besançon. Haar toestand is echter zo slecht dat ze weer naar het ziekenhuis van Pontarlier wordt teruggebracht. Daar verblijft ze enkele maanden. Haar dochter en schoonzoon hebben in Zwitserland inmiddels een advocaat in de arm genomen die wonderwel weet te voorkomen dat Marjem gedeporteerd wordt. De Kriegswehrmachtshaftanstalt van Besançon geeft op 1 maart 1943 een bewijs van ontslag af op grond waarvan Marjem niet langer aan opsluiting in de gevangenis is blootgesteld en het ziekenhuis kan verlaten. Op 24 april 1943 vertrekt Marjem per trein uit Pontarlier en bereikt Zwitserland dank zij een visum dat Josef en Chana intussen via het consulaat van Besançon voor haar geregeld hebben.
Manasche wordt drie dagen later, op 21 september 1942, in Auschwitz vergast, maar dat weet zijn familie dan nog niet...
https://ressources.memorialdelashoah.org/notice.php?q=identifiant_origine:(FRMEMSH040870785361)
Bron: Ruth Fivaz-Silbermann La fuite en Suisse. Accueil, destin et refoulement des réfugiés juifs, Calmann-Levy 2020, blz. 112
en vertaald door Carla Berkhout-Blond
Voor een verhaal over de familie Dunkelgrün klik op onderstaande link: