Verhaal

Biografie Elias Hijman Kloos

Elias Kloos kwam uit een kinderrijk gezin. Vader Hijman Kloos onderhield zijngezin met de verkoop van groenten en fruit op de Dappermarkt, waar hij vanaf 1922 zes dagen per week stond. Tien jaar later handelde hij in 'lompen, metalen en gedragen kleding' en weer later liep hij een wijk met groenten en fruit in het centrum van de stad. Gedurende al die jaren was hij menigmaal aangewezen op de Steun om zijn hele gezin te kunnen voeden.

Elias werd geboren in de Valkenburgerstraat en groeide op in de Jodenbuurt. De adreskaarten van het gezin geven aan dat vader, moeder en de kinderen in de loop der jaren vijftien keer verhuisd zijn, een teken van armoede: elke keer als de huurachterstand te veel opliep, werden ze op straat gezet.

Elias volgde zeven jaar lager onderwijs op een van de buurtscholen en begon zijn werkzame leven als huidenzouter. In de jaren daarna had Elias veel verschillende baantjes: hij was zuurventer, werkte als metaalbewerker en als ʻfietsjongenʼ en weer later had hij een wijk in het centrum waar hij met fruit liep. Zijn laatste baan was die van kelner bij café Het Sterretje op het Waterlooplein, waar hij tijdens de februarirazzia's werd opgepakt.

Elias was een kleine man, slechts 1,52 meter lang en daarmee te klein om te dienen in het Nederlandse leger. Hij bleef altijd bij zijn vader en moeder wonen. Vanaf 1936 in de Koestraat 30 in de Nieuwmarktbuurt, een huis dat overigens al in september 1937 onbewoonbaar was verklaard.

Tijdens de razzia van zaterdag 22 februari 1941 werd Elias opgepakt. Hij was op dat moment aan het werk in Café Het Sterretje: ‘Des middags heeft men hem nog in de wagen zien zitten, waarmede hij weggevoerd werd (had wit kelnerjasje aan)’, zo schreven ambtenaren van de Steun in het dossier van vader Hijman.

Ook twee leden van de schoonfamilie van broer Salomon waren opgepakt: Isaac Vos uit de Nieuwe Batavierstraat en Salomon Polak uit de Korte Houtstraat. In de schoonfamilie van zijn broer Joseph was Salomon Verdooner, die in de Lange Houtstraat woonde, afgevoerd. Op 22 mei werden de mannen naar Mauthausen gedeporteerd. De 29-jarige Elias behoorde tot het kleine groepje dat het langst heeft overleefd. Hij werd op 17 januari 1942, bijna een jaar nadat hij in Amsterdam was opgepakt, 'auf der Flucht erschossen'.

Eliasʼ broers Meijer en Joseph en zijn zus Gretha overleefden de oorlog. Vijf broers en een zus werden in vernietigingskampen van de naziʼs vermoord. De ouders van Elias, Hijman en Henriëtte, werden in december 1942 in Auschwitz omgebracht.

Gebaseerd op onderzoek en verhaal Wally de Lang