Biografie

Het lot van Abraham Appelboom en zijn 2e vrouw Henriette Oudkerk.

(weduwnaar van Debora Mok sinds 1916)

Abraham Appelboom werd op 24 juli 1869 in Amsterdam geboren als een zoon van Levie Levie Appelboom en Machtel de Beer. Wegens broederdienst werd hij vrijgesteld van inlijving bij de Nationale Militie. Op 14 Maart 1888 trouwde hij in Amsterdam met Debora Mok, een dochter van Mozes Aron Mok en Catharina Peereboom en was in Haarlem geboren op 6 Februari 1866.Na de huwelijkssluiting woonden zij in de Lepelstraat 59 in Amsterdam, waar ook hun enige zoon Maurits werd geboren op 14 November 1888.

Nadien verhuisden zij nog naar de ’s-Gravezandestraat, Pretoriusstraat, Cillierstraat en de Ingogostraat. In het begin verdiende Abraham zijn brood als koopman maar werd vanaf 1901 diamantbewerker en lid van de ANDB, de Algemene Nederlandse Diamant- bewerkers Bond. Daar bekwaamde hij zich in het  verstellen, slijpen en zagen van briljant. Zijn lidmaatschap van de vakgroepen 1 (briljantslijpersbazen), 2 (-knechten) en 3 (-verstellers) ving daarom ook op verschillende data aan.

Maar tussen 1901 en 1916 was Abraham Appelboom af-en-aan ANDB-lid. Hij vertrok in die tijd meerdere keren naar Antwerpen om daar zijn vak uit te oefenen. Zo vertrok hij in Augustus 1908 naar Antwerpen en na terugkeer in Amsterdam, in November 1911 opnieuw naar Antwerpen en vanaf September 1915 verbleef hij met zijn vrouw Debora Mok en zoon Maurits in Borgerhout.  

Vanaf November 1916 woonde het gezin Appelboom weer in Amsterdam in de Ingogostraat 13 1e etage, gelegen in de Transvaalbuurt van Amsterdam-Oost. Daar overleed Debora Mok op 26 December 1916. Zij werd begraven op de Joodse Begraafplaats in Diemen.

Abraham Appelboom trouwde vervolgens op 28 Februari 1918 in Zaandam met Henriette Oudkerk, een dochter van Meijer Oudkerk en Maria Cohenno, die op 2 Augustus 1877 in Den Helder was geboren. Maurits verliet het ouderlijke huis op 29 April 1926, toen hij met de 10-jaar jongere Sophia Wilhelmina Neuburger in het huwelijk trad. Zij was op 6 September 1898 in Amsterdam geboren als dochter van Andries Neuburger en Betje Eljon.

Henriette Oudkerk trok bij Abraham Appelboom in nadat het huwelijk in 1918 was gesloten maar uit het huwelijk van Abraham en Henriette zijn geen kinderen meer geboren. Zij woonden tot aan hun deportatie op de 1e etage van de Ingogostraat  13.

Voor zover kan worden afgeleid uit de transportlijst van 9 September 1942 van Amsterdam naar Westerbork, waarop Abraham Appelboom als ook zijn vrouw Henriette Oudkerk voorkomen, hebben zij kennelijk gevolg gegeven aan een oproep voor de zogenaamde werkverruiming in Duitsland.

Op de transportlijsten zijn die oproepen voorzien van de nummers 2405/5 en 2405/6. Abraham en Henriette hebben zich vermoedelijk in Amsterdam naar het aangewezen verzamelpunt begeven en werden die 9e September 1942 naar Westerbork afgevoerd.

Onbekend is echter of zij toen al ten prooi gevallen waren aan de z.g. “nieuwe methode van de Duitsers", die er uit bestond, dat vanaf begin September, de Joden na 8 uur ’s avonds uit hun huizen werden gehaald; "de Joden kwamen niet uit zichzelf, welnu, men ging ze ophalen uit hun huizen".

Op dinsdag 8 september ontving Aus der Fünten de beide voorzitters van de Joodse Raad, die hem op de onrust wezen die door de ‘nieuwe methode’ van ophalen was gewekt, vooral ook door de omstandigheid dat ouden van dagen werden opgeroepen; men had lieden van 90 jaar voor de ‘arbeids-inzet’ meegenomen. Het antwoord luidde, dat het de eerste plicht was, de transporten vol te maken. (bron Ondergang deel I door Dr. J. Presser, uitgeven Mei 1965, blz. 278 en 279)

Op 11 September 1942 werden Abraham Appelboom en zijn 2e echtgenote Henriette Oudkerk op transport gesteld naar Auschwitz; de deportatietrein bevatte 874 gedeporteerden waarvan tijdens een tussenstop in Cosel 140 jongens en mannen tussen 15 en 50 jaar gedwongen werden de trein te verlaten om tewerkgesteld te worden in de omliggende werkkampen in Silezië.

Zij die in de trein achterbleven, werden verder getransporteerd naar Auschwitz. Bij aankomst aldaar op 14 September 1942 werden de 73-jarige Abraham Appelboom en de 65-jarige Henriette Oudkerk onmiddellijk vermoord in de gaskamers van Auschwitz-Birkenau.

Bronnen o.a. het Stadsarchief Amsterdam, gezinskaarten van Abraham Appelboom en Meijer Oudkerk; archiefkaarten van Abraham Appelboom, Henriette Oudkerk, Maurits Appelboom, Sophia Wilhelmina Neuburger en Dorus en Betty Appelboom; het Militieregister Amsterdam/Abraham Appelboom; website ANDB/lidmaatschap van Abraham Appelboom; het Felix Archief/Antwerps vreemdelingendossier 1120#1897; website hetstenenarchief.nl/ record 40005 - Debora Mok; het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Abraham Appelboom en Henriette Appelboom-Oudkerk; het archief van het Rode Kruis, transportlijst van 9 September 1942 Amsterdam -> Westerbork met Abraham Appelboom en Henriette Appelboom-Oudkerk; het boek "Ondergang" deel 1 door dr. J.Presser uit 1965/blz. 278 en 179 en de website Jodentransporten vanuit Nederland.nl/transport 11 September 1942.

Alle rechten voorbehouden