'Mijn oma Jo was een meisje Loeb. Ze was van 30 mei 1885, de zoveelste uit een rij van acht kinderen. Haar ouders hadden een paar jaar eerder de trek aangedurfd van Duitsland naar Den Haag. Vader Loeb was daar een winkeltje begonnen, in confectiekleding. Niet heel modieus, maar wel op afbetaling.
Vader was een harde werker, had de tijd mee, zijn winkeltje groeide uit tot een serie nette kledingzaken en het gezin Loeb begon steeds meer te behoren tot de gegoede burgerij. Kleine Jo kreeg een bijpassende opvoeding. Ze ging in Den Haag naar school. Maar dat was haar ouders niet goed genoeg. Omdat Jo een nette jongejuffrouw moest worden, stuurden ze haar naar een keurige kostschool in Duitsland.
Daar, meenden haar ouders, wist men nog hoe het hoorde. Kleine Jo werd mooie Jo. Ze kreeg een vriendje, Wilhelm Spiegel. Mits men betamelijk bleef, maakte de directrice van de kostschool daar geen bezwaar tegen. Wilhelm bleef betamelijk. Te betamelijk. Hij treuzelde met het vragen van de hand van Jo. Dat kwam een ander goed van pas. De directrice, ze heette Frau Paradies, had een zoon. Alex. Hij had een scherp oog voor wat goed was. Hij was ongeveer tien jaar ouder dan Jo en dat maakte hem ervaren genoeg om te weten wanneer de vis aan de haak moest worden geslagen. Alex deed op het juiste moment wat Wilhelm naliet en zo werd het meisje Loeb uiteindelijk Mevrouw Paradies. Het jonge paar vestigde zich tot ieders tevredenheid in Frankfurt am Main. Daar werden ook hun zonen geboren.
Fritz in 1905, Hans in 1908. Hun goede jaren regen zich aaneen. En op de achtergrond werd het geluid van laarzen steeds luider. Zoon Fritz vertrok al in 1928 naar Nederland. Hans volgde hem later. Ook Jo ging, samen met haar Alex. In het vroege voorjaar van 1943 zijn beiden opgepakt. Hun trein ging naar Sobibór. Op 30 april 1943 kwamen ze daar samen aan en werden vermoord.
Honderdacht dagen later voltooiden hun zoon Hans, zijn vrouw Ina en hun nog jonge kinderen Peter en Edith dezelfde reis. En die almaar treuzelende Wilhelm Spiegel? Hij zocht en vond het op een na beste en trouwde met een zusje van Jo. Ze woonden in Kiel. Ze kregen drie kinderen. Het oorlogslot bleef Wilhem bespaard. Al in maart 1933 werd hij door een nazi op de drempel van zijn huis doodgeschoten.
Het is zoals Ernst, de jongere broer van Jo, het na de oorlog schreef. "Er is geen tijd om tranen te storten op denkbeeldige graven en alleen in de stilte van de nacht, als we ontwaken uit een droom, gaan onze gedachten terug naar hen, die ons ontnomen werden en die we ons dan nog zo levendig kunnen voorstellen."
Bron: WesterborkPortretten