Addition

In Memoriam Willem Wolff

Willem Wolff wordt in 1879 geboren als zoon van Heijman Wolff, kassier en bankier, en Johanna Wolff-Wolff. Zijn ouders zijn neef en nicht van elkaar. De ouders van Willem krijgen in totaal elf kinderen. Voor de geboorte van Willem verliest het echtpaar vier kinderen. Ongeveer twee weken voor de geboorte van Willem verlaat het gezin Arnhem en gaat in Amsterdam wonen. Zijn ouders sterven respectievelijk in 1904 en 1923. 

Willem groeit op in Amsterdam. In zijn pubertijd verliest hij zijn broer Frederik.

Als jongvolwassene heeft Willem geen werk en dat is mogelijk de reden dat hij zich vrijwillig aanmeldt voor het leger (1899). Zijn registratie in het Militieregister laat zien dat hij 1,75 meter lang is, bruine ogen, blond haar en een ovaal gezicht heeft. Hij dient ten minste zes jaar bij het 2e Regiment Vesting Artillerie van de Oranje Nassaukazerne (‘Br’), wat hoogstwaarschijnlijk verwijst naar het Brabantse Bergen op Zoom.

In juni 1901, 22 jaar oud, verhuist Willem naar Rotterdam en gaat hij werken als kantoorbediende. Twee jaar later (juni 1903) verhuist hij naar Dordrecht. In mei 1905 verlaat hij deze stad en keert hij weer terug naar Rotterdam. In 1913 keert hij terug naar zijn geboortestad; hij woont hier in het centrum. Hierna verhuist hij nogmaals naar Dordrecht (augustus 1916), waar hij werkt als procuratiehouder. Dat betekent dat Willem, zonder dat hij de directeur of eigenaar van het bedrijf is, wel bevoegd is tot handelen namens een bedrijf. Het gaat om het bedrijf dat hij runt samen met zijn broer: ‘Gebroeders Wolff’. Thuis heeft hij een dienstbode in dienst.

In 1935 verlaat hij Dordrecht en vertrekt hij naar Epe, waar hij gaat inwonen bij de eigenaren van een villa. Tussen 1935 en 1938 verliest Willem twee broers en één zus. Na bijna vierenhalf jaar verlaat hij Epe en gaat hij in Apeldoorn wonen. Zijn nieuwe adres is vanaf september 1939: Badhuisweg 149. 

Op het moment dat de oorlog in Nederland uitbreekt, zijn er nog twee broers van Willem in leven. Een maand na de bezetting overlijdt zijn broer Isidor, na een kort ziekbed. Broer Anton overlijdt in 1943 in Amsterdam.

Op onbekende datum verlaat hij de Badhuisweg 149; dit is in ieder geval vóór mei 1942 (het adresboek van Apeldoorn dat in mei 1942 uitkomt, plaatst hem op zijn nieuwe adres). Hij neemt zijn intrek in een woning aan de Loseweg, op nummer 158. 

Op 25 februari 1943 wordt Willem genoemd in het politieblad; de commissaris van politie te Apeldoorn verzoekt opsporing, aanhouding en voorgeleiding van Willem Wolff. Hij wordt ervan verdacht van woonplaats te zijn veranderd, zonder de daartoe vereiste vergunning te hebben. Op deze wijze werden Joden aangeduid die onderdoken. Het is onbekend gebleven op welke datum Willem in onderduik gegaan is.

Het lukt Willem niet om uit de handen van de bezetter te blijven. Dit blijkt uit de dagrapporten van de plaatselijke politie. In de nacht van 29 op 30 maart 1943 wordt Willem opgepakt op zijn onderduikadres, de Bas Backerlaan 1. Hij wordt ingesloten op het politiebureau en al de volgende dag door ‘Jodenjager’ Johannes Doppenberg en diens collega naar kamp Westerbork gebracht. Hij wordt ondergebracht in barak 66, een van de strafbarakken waarin vooral opgepakte onderduikers onder een strenger regime, geïnterneerd werden.

Op 1 april 1943 wordt hij officieel in Kamp Westerbork geregistreerd. Na enkele dagen wordt Willem op transport gezet richting vernietigingskamp Sobibor. Op dinsdag 6 april 1943 wordt Willem in een van de vierendertig wagons opgesloten, samen met in totaal 2020 andere vervolgden. Op vrijdag 9 april 1943 komt de trein tot stilstand bij het perron in de buurt van het vernietigingskamp. Hierna volgt de procedure om hem om te brengen.

1 november 2022