Addition

De Joodsche Invalide

Antwerpen, Amsterdam, Apeldoorn

By: Walter

Op 6 oktober 1925 werd Jacques Dikker geplaatst in de Joodsche Invalide aan de Nieuwe Achtergracht 98 in Amsterdam. Op zich bijzonder, want het gezin waarvan hij deel uitmaakte, woonde in België en kennelijk waren er in Antwerpen geen betere voorzieningen voorhanden. Zijn ouders, diamantslijper Israël Dikker en Rachel Dikker-van Praag trouwden in november 1902, vlak na de geboorte van hun oudste dochter Sara. Ze vestigden zich in 1903 voor de eerste keer in Antwerpen en keerden weer terug naar Amsterdam, waar Izak in 1905 werd geboren. In 1908 vertrok het gezin weer naar België en in Antwerpen zag Jacques in 1909 het levenslicht. Drie jaar later werd zijn zusje Marie Henriette geboren.

Op 23 maart 1926 werd Jacques kort in het Apeldoornsche Bosch opgenomen, waarschijnlijk ter observatie, waarna hij weer naar Amsterdam terugkeerde. Het militieregister uit 1927 verraadt waarom Jacques (Jaak) in een inrichting werd geplaatst. Hij werd voorgoed ongeschikt verklaard vanwege zijn ‘gebrekkige ontwikkeling der verstandelijke vermogens (idiotismus, imbecillitas, debilitas mentis)’.

Op 17 september 1927 trouwde zijn broer Izak in Antwerpen met de Belgische Anna Emma Rutten. Izak was net zoals zijn vader diamantsnijder en zij kregen dochter Rachel en zoon Charles Jacques. Vier jaar later keerden zijn ouders, Israël en Rachel, en zijn jongste zusje Marie Henriette terug naar Amsterdam, waar ze in de Christiaan de Wetstraat gingen wonen.

In februari 1933 trouwde Marie met winkelbediende Leendert Heertje en zij kregen een jaar later dochter Margaretha Susanna. Het gezin van Izak ging in oktober 1933 in Amsterdam wonen, waar hij magazijnbediende werd. Zo had Jacques weer een groot deel van zijn familie in zijn buurt wonen. Zijn oudere zus Sara trouwde in België met Abraham Fransman en zij kregen begin 1936 dochter Raymonde Yvonne.

Israël Dikker overleed datzelfde jaar in mei op slechts zevenenvijftigjarige leeftijd en maakte de geboorte van zijn, in België geboren, kleindochter nog net mee. Twee maanden later vertrok Rachel naar haar dochter in Antwerpen. In september 1939 verhuisde Jacques mee met de Joodsche Invalide naar het adres Weesperplein 1. Op dit adres beleefde hij de inval van de nazi’s in Nederland.

In België werd niet geaarzeld toen het land door de nazi’s werd overlopen. In het kielzog van het gezin van haar neef Louis van Praag, vluchtte Rachel samen met het gezin van haar dochter Sara, daags na de inval, naar Engeland. Daar wisten zij allemaal te overleven. Ook het gezin van Marie en Leendert wist met hun dochter onder de radar te verdwijnen. Zij doken na de bevrijding op in België. Met Jacques en Izak zou het helaas niet goed aflopen.

Jacques verhuisde midden in de oorlog, op 3 juli 1942, naar het Apeldoornsche Bosch, waar hij in het sanatorium werd verpleegd. Dit werd door de gemeente Amsterdam betaald en Izak stond als zijn contactpersoon vermeld. Begrijpelijk, aangezien de rest van de familie was gevlucht. Zijn gemengde huwelijk had Izaks redding kunnen zijn, maar hij besloot om zijn leven in de waagschaal te stellen. Hij verzorgde onder andere bonkaarten voor familie en vrienden en werd op 15 oktober 1942 in Amsterdam opgepakt. In bureau Marnixstraat, waar hij zijn horloge en 120 gulden moest afstaan, zat hij in totaal vijf dagen.

Op 19 oktober stelde een GGD-onderzoek nog vast dat hij in bed moest blijven. Een dag later werd hij alsnog aan de ‘Sicherheitsdienst’ voorgeleid. Via de gevangenis aan de Weteringsschans werd hij naar kamp Amersfoort gedeporteerd. Op 23 november 1943 werd Izak op de Leusderheide gefusilleerd en als officiële doodsoorzaak werd longontsteking opgetekend… Zijn vrouw en twee kinderen overleefden de oorlog wel. Izak Dikker staat vermeld op de Erelijst van Gevallenen 1940-1945.

Na de arrestatie en moord op zijn broer is Jacques het contact met zijn directe familie definitief kwijtgeraakt. Hij werd twee maanden later met de grote en beruchte razzia van het Apeldoornsche Bosch op brute wijze afgevoerd en is op 33-jarige leeftijd in Auschwitz vermoord.

All rights reserved