Verhaal

Zoektocht naar een vermoord broertje?

Een (on)geloofwaardig verhaal?

Sinds ik de foto van Alfred en Theo Zilversmit op mijn werkamer heb staan, zegt iedereen, zonder het verhaal er omheen verder te kennen, dat ik op die foto sta. Dat kan niet, want Alfred is in 1942 in Auschwitz vermoord. Dit is een vertwijfelde poging om een mysterie op te lossen:

Mijn moeder Dievertje Meijer werd geboren in 1909 en overleed in 1983. Ik zelf ben van 1949. Zij noch ik zijn van Joodse afkomst. Op 4 mei om 8 uur had ze het altijd zwaar en stond ze huilend bij het raam. Daarna vermande ze zich weer snel. In haar bezit waren vier foto's van joodse vrienden van voor de oorlog. Voor de oorlog had ze veel in het Joodse milieu verkeerd. Steeds vertelde ze mij hetzelfde verhaal bij de foto's. Een foto was haar verloofde, die ze toen het nog kon, wilde overhalen om te trouwen, zodat hij niet op transport hoefde. Hij koos echter om bij zijn familie te blijven met de bekende afloop. Op twee andere foto's staat mijn moeder met een baby en later met een peuter. Bij de familie van dit kind had ze gewerkt als dienstbode en kindermeisje. Op de laatste foto, die ze had, staan twee jongetjes. Volgens haar verhaal waren dat de kinderen van vrienden van haar. In de hele familie van hen, werd mijn moeder liefderijk opgenomen. De kinderen waren de zoontjes van de chauffeur. Zijn werkgever was een rijke Joodse bankier, die in het begin van de oorlog nog naar Amerika heeft weten te komen. Mijn moeder werkte voor dezelfde werkgever als dagmeisje. Met de kinderen van haar vrienden ging ze na anti-Joodse maatregelen naar plekken toe waar ze eigenlijk niet meer mochten komen, zoals Het Vondelpark. Over namen en adressen bleef ze vaag en ik vroeg helaas niet door. Pas na mijn pensioen ben ik zelf gaan zoeken en stuitte na archiefonderzoek op de volgende feiten: haar verloofde was Samuel Barzilaij. Haar vrienden waren zijn zuster Elisabeth Barzilaij en haar man Bertold Zilversmit. De kinderen heetten Alfred en Theo Zilversmit. De naam van het oppaskind was Annelise Nikkelsberg. Hun verhalen, van wat ik nog weet, vind je op het Digitaal Monument en ook de foto's. In ieder geval ben ik erg blij dat de kinderen niet meer anoniem zijn en ze nu ook hun plek op de In Memoriam tentoonstelling gevonden hebben. De naam van de werkgever van de chauffeur en van mijn moeder, de Joodse bankier, heb ik ondanks veel speurwerk niet kunnen vinden.Wat mij persoonlijk blijft bezighouden is de foto van Alfred en Theo. Alfred lijkt namelijk erg op foto's van mijn moeder uit de jaren dertig. Mensen zeggen, dat ik ook verbluffend veel op Alfred lijk. Alfred en zijn broertje Theo zijn niet vergast, maar gruwelijk vermoord op 17 juli 1942 in Auschwitz, drie dagen na de eerste grote razzia op 14 juli te Amsterdam. Een verre nazaat van de Zilversmits, die ik opgespoord had, vertelde dat Theo een echt Zilversmitgezicht had, maar over Alfred, die niet op hem lijkt zei hij niets! De meest griezelige conclussie is: zou mijn moeder haar onechte kind in 1938 bij haar joodse vrienden ondergebracht kunnen hebben? Mijn moeder werkte voor de oorlog bij verschillende Joodse werkgevers en vertelde mij, dat ze ook wel eens "lastig gevallen" was. Dat "weggeven" van haar kind past helaas wel bij haar karakterstructuur en de omstandigheden in haar leven, want mij is hetzelfde als kind overkomen. Ze heeft mij meerdere malen "achter gelaten". Volgens haar persoonskaart woonde ze tot vlak voor de razzia bij haar vrienden in De Tweede Schinkelstraat 22, 2 hoog te Amsterdam. Hetzelfde adres dus als Alfred. Op de dag van de razzia was ze in het huis aanwezig en heeft ze gezien hoe ze werden weggehaald. Dat alleen al was een groot trauma voor haar. Maar als je bedenkt dat haar eigen kind ook meegenomen zou kunnen zijn? Dat is iets waar je als moeder nooit met iemand over praat en levenslang je geheim blijft, denk ik. Een goede vriend van mijn moeder, ook al lang overleden, zei een keer tegen mij, dat ze een heel zwaar leven had gehad. Ook toen vroeg ik helaas niet door. Ik weet dat het zoeken naar een speld in een hooiberg is of eigenlijk zoeken naar iets onmogelijks na ruim 70 jaar, maar ik hoop dat via deze community er misschien iemand is, die een tipje van de sluier zou kunnen oplichten? Daar zou ik zeer dankbaar voor zijn. Andere vragen zijn: Hoe heette de bankier waar mijn moeder werkte? Hij woonde omgeving Willemsparkskwartier in Amsterdam. Wie kende de familie Zilversmit, Tweede Schinkelstraat 22, 2hoog. De vader was een genaturaliseerde Duits-Joodse vluchteling uit Hamm, Westfalen. Of de familie Barzilay, de ouders van Samuel en Elisabeth; Tugelaweg 56, 1 hoog, voor de oorlog? Weet iemand nog iets over de familie Nikkelsberg, Hemonystraat 17? Allen uit Amsterdam. Meer foto's ter adstructie vind je bij mijn profiel.
Door een snelle en onverwachte reactie van een lezer ben ik nu achter de identiteit van de onbekende bankier gekomen: Dr. Sigmund Wassermann, die in begin 1939 uit Duitsland naar Nederland kwam, woonachtig in de Honthorststraat 52 te Amsterdam en in voorjaar 1941 na onderhandelingen met de SS via Berlijn! naar New York vertrokken. Hij kwam uit een bekend Duits bankiersgeslacht en had een hoge positie bij de Deutsche Bank voordat hij naar Nederland vluchtte. Mijn moeder woonde nadat ze eerst dagmeisje geweest was, ook een tijdje bij hem in als huishoudster. In 2014 heb ik met dit gegeven een novelle geschreven onder de titel 'Tramlijn 8', die uitgegeven is bij uitgeverij Boekscout ( ISBN 9789402207637 ).

Alle rechten voorbehouden

Media bestand