Biografie

Over Eliazer Gompers.

Eliazer Gompers, geboren op 13 Juni 1871 in Amsterdam, was een zoon van Philip Barend Gompers en Heintje Jacob Boas. Hij trouwde op 5 Juli 1906 in Amsterdam met Rebecca Zwaab, die op 8 Februari 1877 geboren was in Amsterdam als dochter van Mozes Zwaab en Hanna Gomes de Mesquita. Ook hun choepa vond diezelfde dag plaats in één van de Amsterdamse synagoges.  Eliazer en Rebecca kregen twee kinderen, t.w. Philip  in 1907 en Anna in 1909.

Op 12 Maart 1891, toen Eliazer 19 jaar oud was, werd hij aangewezen voor de dienst bij de Nationale Militie. Zijn lotingnummer was 1196 maar dat nummer was “verwisselbaar” en wegens geconstateerde “lichaamsgebreken” heeft hij op 6 Mei 1891 zijn dienst bij het Eerste Regiment Veld Artillerie kunnen verwisselen met de ingelote Petrus Hendrik Spijker uit Amsterdam met lotingnummer 1856.

Overigens zijn zijn “lichaamsgebreken” niet gebleken uit de omschrijving van andere lichaamskenmerken zoals o.a. zijn lengte van 1.60 m.; verder had hij een ovaal aangezicht, een gewoon voorhoofd, blauwe ogen, een gewone neus en mond, een ronde kin, blond haar en blonde wenkbrauwen en een bijzondere merktekens. 

Eliazer was geboren een groot gezin; hij was het 6e kind in het gezin van Philip Barend Gompers en Heintje Jacob Boas, waarbij het eerstgeboren kind – een voorkind van Philip en Heintje, in 1857 levenloos ter wereld kwam. Zijn andere broers en zusters werden geboren na de huwelijkssluiting van zijn ouders op 9 October 1861; dat waren Mietje in 1864, Barend in 1866, Marcus in 1868, Sara in 1869, Esther in 1873, Hartog in 1874, Levie in 1876, Eva in 1878 en Clara in 1881. Van zijn broers en zussen was de ongehuwde Barend al in 1924 op 58-jarige leeftijd overleden; Marcus en Eva stierven als babies van slechts enkele maanden oud. Maar de anderen als Mietje, Sara, Esther, Hartog, Levie en Clara, zijn al dan niet met hun gezinnen, tijdens de Sjoa vermoord.

Thuis woonde Eliazer met zijn ouders, broers en zusters in de Eerste Batavierdwarsstraat 9 en 10, in de Nieuwe Hoogstraat 22 en in de Antoniebreestraat 25. Nadat hij met Rebecca Zwaab getrouwd was, betrokken zij op 15 Juli 1906 een woning in de Plantage Badlaan 14 II in Amsterdam, waar hun kinderen Philip en Anna geboren werden. Op 6 Mei 1909 verhuisde het gezin naar de Nieuwe Keizersgracht 56 II in Amsterdam, waar zij gewoond hebben totdat zij daar in 1943 werden opgeroepen om te worden gedeporteerd.

Eliazer Gompers handelde ook wel in diamanten, maar was al op jonge leeftijd als diamantslijper werkzaam en is dat zijn hele leven verder gebleven. Al vanaf 5 Maart 1898 was hij lid van vakgroep 2 (brilliantslijpers), nr. 650 van de ANDB maar in 1941 heeft hij gedwongen moeten bedanken om vervolgens lid te moeten worden van “Betslalel”, een vakbond speciaal voor Israelitische diamantbewerkers. Zijn vrouw Rebecca Zwaab was op 2 Augustus 1898 lid geworden van de vakgroep 4 (brilliantsnijders en snijdsters), nr. 509 maar zij heeft haar lidmaatschap al beëindigd op 15 Mei 1928

Vlak voordat zij werden gedeporteerd heeft Eliazer met een diamant zijn handtekening in één van de vensters van zijn woning aan de Nieuwe Keizersgracht 56 gekrast. Dit raam heeft de tand des tijds doorstaan en verkeert heden (2020) nog altijd in goede staat.

Op 24 Maart 1943 werden Eliazer Gompers en Rebecca Zwaab vanuit hun huis via de Hollandsche Schouwburg gedeporteerd naar Westerbork. Aangetoond is dat Liro-ambtenaren Joden bij aankomst in Westerbork nog hun laatste geld en/of andere waardevolle voorwerpen in beslag hebben genomen. Eliazer Gompers had bij aankomst in Westerbork nog ƒ 7,80 bij zich, wat hem daar alsnog is afgenomen. Eliazer en Rebecca verbleven enkele dagen in barak 70 om vervolgens op 30 Maart op transport gesteld te worden naar Sobibor. Bij aankomst aldaar op 2 April 1943 werden zij beiden onmiddellijk vermoord.

Bronnen o.a. Stadsarchief Amsterdam, archiefkaart Eliazer Gompers, website www.wiewaswie.nl, de Collectie Brilleman van Amsterdamse Joodse huwelijken, nr. 195, het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Eliazer Gompers en Rebecca Gompers-Zwaab, het archief van de ANDB, lidmaatschapskaarten van Eliazer Gompers en Rebecca Zwaab; het Nederlandse Rode Kruisarchief/Transportlijsten Amsterdam-Westerbork van 24 Maart 1943, en het Liroarchief.   

Deze persoon wordt herdacht op het monument Schaduwkade in Amsterdam. Daar zijn de namen van de 200 joodse bewoners van de Nieuwe Keizersgracht, tussen de Amstel en de Weesperstraat, aangebracht op de kade tegenover hun toenmalige woonhuis.

 

Alle rechten voorbehouden