De ouders van de familie Schmidt, Salmomon en Pinie, zijn beiden in Polen geboren, ze zijn in 1904 naar Duitsland verhuisd. Ze woonden lange tijd in Oberhausen in het Ruhrgebied. Daar zijn 4 van hun kinderen geboren.
In Oberhausen begon het geweld tegen Joodse mensen al vroeg. In 1932 werden op grote schaal Joodse winkels vernield en was er openlijk geweld tegen joodse mensen. Daarom vluchtte de familie in 1932 uit Duitsland en kwamen ze in Maastricht terecht.
In 1933 werd in Maastricht hun jongste zoon David geboren.
Salomon Schmidt opende in 1937 een meubelzaak , in de Capucijnenstraat 96, de etalage bestaat nog steeds. De familie woonde boven de winkel. Hier waren ze een paar jaar veilig en konden de kinderen ongestoord naar school gaan. Dit is een advertentie van hun winkel uit 1938.
Herinneringen van mijn moeder Henriette aan de familie Schmidt
In 1938 en 1939 zat Witha Schmidt bij mijn moeder Henriette in de klas. Door de verhalen van mijn moeder ben ik mij voor de geschiedenis van de familie Schmidt gaan interesseren.
Op deze klassenfoto uit 1938 staat Witha Schmidt , op de achterste rij, helemaal links. Helemaal rechts achteraan staat mijn moeder Henriette.
Mijn moeder vertelt : Ik liep iedere dag langs het huis van Witha Schmidt en samen gingen we naar school in de binnenstad van Maastricht. We liepen altijd langs de synagoge en zo door naar de binnenstad naar de Lenculenstraat. Daar was de openbare lagere school. Witha was een beetje teruggetrokken en rustig meisje. De meubelwinkel was altijd op vrijdag dicht vanwege de voorbereiding van de sabath.
Witha Schmidt schreef ook in het poeziealbum van mijn moeder.
Ik deel graag met u de herinneringen van Morris Schnitzer aan de familie Schmidt.
Morris Schnitzer is de neef van het gezin Schmidt . Morris woont nu in Canada en is 93 jaar. Morris vertelde mij “Moeder Schmidt, Gusta heet ze, was een mooie en lieve vrouw, ik kon altijd bij haar terecht en een keer heeft ze mij opgezocht in een opvangkamp in Rotterdam dat was in 1938. Zij heeft de hele dag door het kamp gelopen op zoek naar mij. Ze was ontzettend lief en humaan, ze heeft zich ontzettend ingezet om de familie uit Duitsland veilig over de grens te krijgen. Gusta haalde zelfs familieleden op in Duitsland met de auto van de zaak. Het huis in de Capucijnenstraat werd een toevluchtsoord voor gevluchte familieleden. Zo woonde Ida Korner, de zus van vader Salomon Schmidt een paar maanden in de Capucijnenstraat.
Morris bezocht de familie Schmidt vaak, vooral op de Joodse feestdagen, reisde hij vanuit Rotterdam en later Friesland af om in de Capucijnenstraat te logeren.
In 1941 werd in Maastricht een Joodse klas opgericht omdat Joodse kinderen niet meer naar de reguliere scholen mochten gaan. Ook de kinderen Schmidt bezochten de Joodse klas. Leraar was Louis Tas een eerstejaars student medicijnen uit Amsterdam. Dit schreef Louis over zijn periode als leraar in Maastricht.
Ik bleef daar het hele jaar 1942 met mijn collega, Ernst Keizer - we zijn bevriend gebleven - tot er van de oorspronkelijke 24 leerlingen niet één meer over was. Allen waren hetzij gedeporteerd, hetzij ondergedoken. Ik had geprobeerd degenen die de oproep voor werk in Polen - met de hele familie! - wilden gehoorzamen, daarvan te weerhouden. Het was betrekkelijk gemakkelijk een onderduik te vinden in die provincie.
De Joodse klas bleef tot eind 1942 actief, daarna keerde Louis Tas terug naar Amsterdam. Hij overleefde de oorlog en werd een bekend psychiater in Amsterdam.
In juli 1942 komt Morris Schnitzer voor de laatste keer bij de familie. Hij is op de vlucht voor de Nazi's, en wil naar het neutrale Zwitserland reizen. Hij vertelt
“ Ik kwam bij de familie Schmidt en smeekte of ik de twee oudste zonen Maks en Emil mocht meenemen op mijn tocht naar de vrijheid” . Vader Schmidt weigert dat. De ruzie loopt hoog op en Morris wordt op straat gezet. Voor Morris is dit een traumatische gebeurtenis waar hij tot op vandaag nog steeds verdrietig om kan worden. Morris vlucht na de ruzie met vader Schmidt verder en trekt via Belgie en Frankrijk naar Zwitserland. Hij wordt terug gestuurd aan de grens met Zwitserland. Hij belandt in Frankrijk in de cel en wordt verhoord door de gestapo. Als een wonder wordt hij vrijgelaten en werkt vervolgens meer dan een jaar bij een boer in de buurt van Luik, daar overleeft hij de oorlog.
Morris emigreert na de oorlog naar Canada en wordt daar een succesvolle professor . Hij heeft een boek geschreven over zijn ervaringen in de oorlog, met de titel “My three selves”
11 november 1942 , vier maanden na het laatste bezoek van Morris.
De familie Schmidt werd gearresteerd door 2 Maastrichtse politieagenten in burger, een van hen was inspecteur Kraay. Ze werden op transport gezet naar Westerbork.
Samen met de familie Schmidt werd ook Jenny Gold gearresteerd. Jenny schrijft erover in haar boek We werden naar het station in Maastricht gebracht. Op het station stonden meer joodse limburgers die ook opgehaald waren. We werden in een trein gezet , een gewone personentrein we hebben 1 nacht ergens op een zolder moeten doorbrengen. Dat kan in Amsterdam geweest zijn.
De familie Schmidt bleef een paar maanden in Westerbork. Ongetwijfeld haalden ze iedere maandag opgelucht adem als hun naam niet op de transportlijst stond voor het Oosten. Begin 1943 kwam ook voor hun het verschrikkelijk lot. Als eerste werden de twee oudste zoons op transport naar het oosten gezet. Maks en Emil Schmidt werden op 16 februari 1943 naar Auschwitz gedeporteerd en moesten daar onder gruwelijke omstandigheden werken.
Maks werd op 30 april 1943 vermoord. Hij was bijna 20 jaar. Emiel Schmidt werd op 30 november 1943 op 19 jarige leeftijd vermoord. Mogelijk zijn dit benaderde datums.
Op 18 mei 1943 werden de overige 5 leden van de familie samen met 2511 andere mensen op transport naar Polen gezet.
Het was transport no. 12 vanuit Westerbork naar het vernietigingskamp Sobibor. De trein kwam na een reis van drie dagen aan in het vernietigingskamp Sobibor. Van de gehele trein zou niemand van de 2511 mensen terugkeren.
Vader en moeder Schmidt, Witha, Erna en David werden gelijk bij aankomst op 21 mei 1943, vermoord. Welk lijden ze in hun laatste moment ervaren hebben zullen we nooit weten.
Morris kwam eind 1944 even terug naar het voormalige woonhuis van de familie maar inmiddels woonden hier weer andere mensen.
Van de familie schmidt zijn alle sporen gewist. Op de adreskaart van Capucijnenstraat 96 schrijft de gemeente dat de familie Schmidt in het buitenland is.
Morris woont nu in Canada. Hier is hij op een foto met zijn achterkleinkind. Zijn doorzettingskracht waarmee hij de oorlog overwon is nu nog steeds aanwezig. Hij vertelde mij dat hij tot zijn laatste druppel bloed, joods zal blijven Nog steeds bezoekt hij wekelijks de synagoge in Ottawa.
De herinnering via de struikelsteentjes
Op 13 april 2016 werden voor het huis aan de Capucijnenstraat 96 in Maastricht, 7 struikelsteentjes voor alle gezinsleden van de familie Schmidt gelegd. Dit werd begeleid door een mooie ceremonie om de familie te herdenken. Hieraan namen ook de kinderen van de Montessorischool deel, zij zullen de steentjes regelmatig onderhouden.
Zo blijft de naam familie Schmidt nog lang in de herinnering. Een van de kinderen las onderstaand gedicht voor:
Anne Frank heeft veel geleden,
Ze droomt niet van oorlog maar wel
van vrede.
Ze moest een gele ster dragen
En alle onrecht verdragen
In een Achterhuis opgesloten,
Van haar jeugd niet veel genoten
In haar dagboek ging ze schrijven
Maar ze moest wel heel stil blijven
Ze kwam in een concentratiekamp
Wat een ramp
Veel ziektes en het voedsel was
bedorven
Uiteindelijk is ze hier gestorven
Door haar dagboeken denken we veel
aan haar
En krijgen daardoor meer respect voor
elkaar
Wat Anne Frank is overkomen
Is ook gebeurd met mensen die in
Maastricht wonen
Daarom leggen wij deze steentjes neer
En denken aan hen met respect en eer
Je struikelt over een steentje, gelegd
voor deze mensen
Die nog zoveel voor de toekomst
hadden te wensen.
Elke keer als ik langs deze steentjes
loop
Dan denk ik aan die verschrikkelijke
oorlog en hoop
Op een toekomst zonder oorlog en
geweld
Dan hebben de steentjes hun verhaal
goed verteld
Deze kinderen van de Montessorischool gaan goed voor de struikelsteentjes zorgen. Links mijn moeder Henriette Retrot. Door haar ben ik de geschiedenis van de familie Schmidt gaan uitzoeken. De kinderen houden de herinnering aan de familie Schmidt levend.
Maastricht mei 2016, Harold Dello
