Rita Barmé, Nassaulaan 4
Rita groeide op in een welvarend gezin. Vader Benno Barmé had een metaalfabriek, die hij verkocht toen duidelijk werd dat er in Duitsland geen plaats was voor niet-arische mensen. Zijn vermogen zette hij vast in Duitsland in de overtuiging dat alles na de val van Adolf Hitler wel weer in orde zou komen. Dat zou helaas niet zo zijn: hij raakte alles kwijt.
Rita was geboren in Küllenhahn bij Wuppertal op 5 juli 1923.
Voordat het gezin uit Duitsland naar Nederland kwam was Rita met haar broer Richard op een Zwitserse kostschool. Eenmaal in Nederland gingen Rita en Richard naar het Baarnsch Lyceum, waar Rita in 1941 haar HBS-B diploma haalde.
Richard is na veel omzwervingen via Zwitserland en Spanje naar Engeland gegaan, waar hij opgeleid werd tot geheim agent. Hij werd gedropt boven Zoetermeer.
Na zijn arrestatie is hij op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. Hij heeft, evenals zijn zuster Rita twee jaar eerder, in het Oranjehotel gezeten.
Omdat hij niet als jood is gefusilleerd, maar vanwege zijn illegale activiteiten, staat zijn naam op de plaquette met verzetsstrijders en niet op die van joodse Baarnaars.
Rita meldde zich aan bij het verzet in Baarn en verrichtte onder andere koerierstaken. Zij werd verraden door de Hagenaar P.J.M, die daarvoor tipgeld kreeg. Daardoor werd Rita gearresteerd toen zij een ander joods gezin hielp naar Zwitserland te ontsnappen. Volgens de Leidse Courant van 2 februari 1950 werd de verrader door de speciale kamer van de Haagse rechtbank veroordeeld tot 5 jaar gevangenis straf.
Rita’s naam staat in de Dodenboeken van de gevangenis in Scheveningen het ‘Oranjehotel’.
Daar stond op een ochtend op de muur gekalkt: “In deze bajes zit geen gajus, maar Hollands glorie, potverdorie”.
Op de Erelijst van het Oranjehotel staat onder nummer V904:
Lid verzetsorganisatie. Gearresteerd 25 November 1942 van dien dag tot 10 December 1942 in het “Oranjehotel” gezeten – toen naar het Oosten vervoerd- verder onbekend.
Wij weten nu dat de onbekende bestemming Kamp Westerbork was, waar zij diezelfde dag werd ingeschreven.
Dat was in de jaren ’40-‘45 het beruchtste doorgangskamp in Nederland. Daar vandaan werden meer dan 100.000 Joden naar Auschwitz en Sobibór getransporteerd. Slechts een honderdtal overleefde dat.
Rita was één van die Joden die doorgezonden werden naar Auschwitz. Dat gebeurde op 12 december 1944, twee dagen na aankomst in Westerbork. In Auschwitz werd zij op 15 december vermoord.
Vader Benno en moeder Dina Henriette (Dodi) Barmé-Hanf kwamen in 1943 na verraad via Westerbork in Theresiënstadt terecht, waar zij wonder boven wonder de oorlog overleefden. Ze vestigden zich in Amsterdam. Na het overlijden van Benno ging moeder Dina (Dodi) in Zwitserland wonen, waar zij op 97 jarige leeftijd overleed.
Tekst: Wim Velthuizen
Op 24 november 2015 werden Stolpersteine geplaatst
voor het geboortehuis van Rita en Richard in Wuppertal