Moszek Nahemje Szwarc is de zoon van Chil Fiszel Szwarc en Bajla Rywka Frenkel.
Frymeta Rosenblum is de dochter van Juda Szaja Rosenblum en Idesa Lubinska.
Moszek Nahemje en Frymeta trouwen op 5 februari 1926 in hun Poolse geboortedorp Zdunska Wola. Hier wordt in 1927 ook hun dochter Chaja geboren.
In juli 1930 komen zij als vluchtelingen in Den Haag aan. Moszek Nahemje staat hier geregistreerd als koopman. Het gezin verhuist op 22 februari 1936 naar een huurhuis in de Van Kinsbergenstraat 5 in Apeldoorn. Op 6 maart staat hun verhuizing in de Nieuwe Apeldoornsche Courant. Het gezin blijft gedurende de oorlog op dit adres wonen. Moszek Nahemje staat ook in Apeldoorn geregistreerd als koopman, in het vreemdelingenregister van Apeldoorn wordt hij genoemd als zelfstandig koopman. Tevens vermeldt het register een geldigheidsduur van hun paspoort en enkele verlengingen hiervan.
Frymeta en haar dochter Chaja worden in de nacht van twee op drie oktober 1942 uit hun huis gehaald en aansluitend in Kamp Westerbork geregistreerd. Het is niet bekend wanneer Moszek Nahemje in het kamp is aangekomen.
Moszek lijkt echter niet tot de grote aantallen Apeldoornsche Joden te behoren die in de nacht van twee op drie oktober 1942 uit huis worden gehaald. Het huis wordt na de deportatie toegewezen aan een Ortskommandant.
Hoewel er geen documenten zijn die zijn verblijf in een werkkamp bevestigen, is het wel aannemelijk dat Moszek heeft gewerkt in een werkverschaffingsproject. Aanwijzingen hiervoor zijn de registratiedatum in Kamp Westerbork in combinatie met het feit dat Moszek niet op de lijst staat met namen van de Apeldoornse Joden die in dezelfde dagen uit hun huizen zijn gehaald. In Westerbork wordt het gezin weer herenigd.
Moszek, Frymeta en Chaja worden op vrijdag 16 oktober 1942, met nog 1707 anderen, met transport 28 naar Auschwitz gedeporteerd. Het transport telt zesentwintig wagons.
Op het goederenperron van Kosel worden ongeveer vijfhonderdzeventig gedeporteerden hardhandig uit de trein gehaald. In dit kleine Duitse dorpje, tachtig kilometer voor vernietigingskamp Auschwitz, worden namelijk een periode lang door de manschappen van ‘Organisation Schmelt’ dwangarbeiders geselecteerd voor werk in projecten in onder meer Breslau, Krakau en het werkkamp Blechhammer. Moszek valt in de doelgroep van de nazi’s; mannen tussen de vijftien en vijftig jaar. Het is zeer aannemelijk dat hij in Kosel de trein heeft moeten verlaten en vanaf dat moment is ingezet als dwangarbeider. De trein rijdt verder naar het treinstation van Auschwitz.
Op maandag 19 oktober worden Frymeta en Chaja, direct na aankomst in Auschwitz, om het leven gebracht. In het boek ‘In Memoriam’ door Guus Luijters staat het volgende opgetekend: “Het SS-peloton van dienst neemt om 8.45 a.m. de leiding bij het uitladen van 1710 Joden uit Holland. 1594 direct vermoord. SS-kampdokter Kremer aanschouwt de vergassing.” In zijn dagboek schrijft hij: “Aanwezig in ruw, koud weer, deze zondagmorgen bij de 11e Sonderaktion (Nederlandse mensen). Vreselijke scènes met drie vrouwen, die ons smeken om het naakte bestaan.”
Vanaf dat moment is alleen Moszek nog in leven. Blechhammer is een sub-kamp van Auschwitz III (Monowitz), en wordt vaak aangeduid als Auschwitz IV. Blechhammer bestaat uit een serie werkkampen, waar verschillende vormen van dwangarbeid worden verricht. De belangrijkste zijn brandstofwinning uit steenkool en de bouw van fabrieken om dit proces uit te voeren. Het gaat om de periode van april 1944 tot en met januari 1945. Hoe Moszek Nahemje is omgekomen is onduidelijk. Ook zijn daadwerkelijke sterfdag blijft onbekend, de vermelde datum is een bij wet bepaalde sterfdatum.
Bronnen: Afdeling documentatie van het Auschwitz Museum, JRI Poland en gemeente-archief Den Haag. Afdeling ‘Naam & Gezicht’ van het herinneringscentrum Kamp Westerbork, CODA Archief Apeldoorn, Digitaal Joods Monument, Erica adresboek van Apeldoorn, het Gelders Archief, ITS Archiv Bad Arolsen (International Tracing Service), het boek ‘In Memoriam’ door Guus Luijters en Yad Vashem.
31 januari 2021