Verhaal

Over Kiwa Lifschitz.

Kiwa Lifschitz, geboren op 6 Februari 1908 in Schatzk in Rusland, arriveerde in 1934 vanuit Hamburg in Rotterdam. Zijn toenmalig adres was De Vliegerstraat 52b maar hij verhuisde na een maand al naar de Heemraadssingel 322 b en in October 1934 vertrok hij naar de Teilingerstraat 73b. Op 5 Februari 1938 trok hij in bij de familie Lichtenholz in de Witte de Withstraat 57 b, van waar hij op 3 Mei 1939 in het huwelijk trad met de in Londen geboren Milly Lichtenholz, een dochter van Salomon Josel Lichtenholz en Sara Hegett. Hij gaf als beroep aan directeur te zijn van de N.V. Vischmeel aldaar

Als inwoner van Rotterdam is Kiwa Lifschitz tijdens de oorlog met onbekende bestemming verdwenen, vermoedelijk met zijn vrouw Milly Lichtenholz en de familie van Manuel Chasler in Jerevan in Armenië. Kiwa’s vrouw was daar ook – vermoedelijk ook Kiwa zelf en zeer waarschijnlijk heeft Kiwa een zelfde soort lot ondergaan als Manuel Chasler, die na Juli 1941 en zijn arrestatie door de NKVD daar niet meer is gezien.

In een brief van 11 Augustus 1945 van de Britse Ambassade in Moskou, gericht aan de dochter van Manuel Chasler in Londen, is op beknopte wijze de getuigenis van Milly Lifschtz verwoord, die de kampen in Siberië heeft overleefd. Daaruit blijkt dat zij, en vermoedelijk ook haar man Kiwa Lifschitz, samen was met de familie van Manuel Chasler en zijn vrouw Bellina Davidoff, toen zij na de eerste dag van de Duitse inval in Rusland die op 22 Juni 1941 begon, in Rotterdam werden gearresteerd. Zijn verbleven acht dagen in een kamp in Holland, werden vervolgens overgebracht naar Berlijn waar zij één dag verbleven en de volgende dag werden zij doorgestuurd via Istanbul naar de Soviet Unie.

Toen zij op 27 Juli 1941 in Leninakan (Armenië)  aankwamen, werden zij door de N.K.V.D. gearresteerd. Milly Lifschitz verklaarde dat alle mannen gescheiden werden van de vrouwen en kinderen en zij enige tijd niet wist wat er met de echtgenoten gebeurde. Zij geloofde haar man Kiwa voor een rechtbank  werd gebracht,  veroordeeld werd en naar een kamp in het noorden werd gestuurd. Zeker is dat Manuel Chasler op 29 Juli 1941 voor het laatst is gezien in Jerevan (de hoofdstad van Sovjet Armenië) waar hij toen opnieuw door de N.K.V.D. werd gearresteerd. Sindsdien is ook hij nooit meer gezien. 

Milly Lifschitz-Lichtenholz en Bellina Chasler-Davidoff werden in gezelschap van andere vrouwen en kinderen in December 1941 naar Siberië gestuurd. Bellina Davidoff overleed daar in een ziekenhuis in Augustus 1942 en Milly Lifschitz heeft haar daar begraven. Zij heeft na haar terugkeer uit de kampen in Siberië getuigenis van haar lotgevallen afgelegd in het Britse Consulaat in Stockholm. Op enig moment is zij gerepatrieerd naar Londen.

In October 1953 verzocht Milly Lifschitz, woonachtig in Johannesburg in Zuid Afrika, haar man Kiwa Lifschitz, "laatst gewoond hebbend in Rotterdam", middels een exploot van een deurwaarder te dagvaarden om op 25 Januari 1954 te verschijnen voor de Arrondissements Rechtbank in Rotterdam en “middels dat exploot te horen vorderen dat er te zijnen aanzien rechtsvermoeden van overlijden bestaat sedert Augustus 1941”.

Omdat hij toen niet is verschenen werd Kiwa Lifschitz op 25 Juni 1954, laatst gewoond hebbend in Rotterdam, thans zonder bekende woon- of verblijfplaats, op verzoek van Milly Lifschitz uit Johannesburg, middels een nieuw exploot van een deurwaarder opnieuw gedagvaard om op 14 Juni 1954 te verschijnen voor de Arrondissementsrechtbank in Rotterdam waarbij toen opnieuw het rechtsvermoeden van het overlijden van Kiwa Lifschitz sedert Augustus 1941 is uitgesproken.

Op basis van het bovenstaande lijkt het waarschijnlijk dat Kiwa Lifschitz een min of meer zelfde lot heeft ondergaan als Manuel Chasler, die na zijn arrestatie in Jerivan in Juli 1941 door de NKVD niet meer is gezien.

Inmiddels is gebleken dat Milly Lifschitz in Zuid Afrika opnieuw gehuwd is met een Mr. Buchanan. Verder blijkt Milly met PANAM vlucht PA 151 vanuit Johannesburg op 19 April 1954 is aangekomen in New York maar verder  is er van haar en haar tweede echtgenoot niets bekend. 

Bronnen o.a. Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Kiwa Lifschitz en gezinskaart Salomon Josel Lichtenholz betreffende huwelijk Milly Lichtenholz; Burgerlijke Stand van Pancras in Londen, geboorteregistratie van Milly Lichtenholz; Immigratieregister van New York betreft de aankomst van Milly Lipschitz; website wiewaswie.n; CBG Den Haag; website Delpher.nl; dhr. Jos Maissan uit Rotterdam en dhr. Melville Goldbaum uit Londen.