Toespraak door Bep Maazen bij de onthulling van Stolpersteine voor het gezin Krammer-Van Gelderen, Seringenstraat 40, op 20 juli 2018.
1943.
Het is oorlog.
We zitten onder het juk van de Duitsers.
Een moeilijke tijd!
Als kind merk je daar eerst niet zoveel van.
De jeugd uit de Seringenstraat speelt gewoon op straat.
In het voorjaar, 's avonds na etenstijd.
De kinderen uit die straat: jong en ouder van ± 5 tot ± 19 jaar.
Wat bleef je lang kind in vroegere tijden!
Trouwe speelkameraadjes zijn ook de kinderen Krammer van Seringenstraat 40. Dat zijn Miep, en de tweeling Fietje en David. En ook nichtje Jupie is aanwezig.
Wat spelen we? Stabal? Tikkertje? Of in de kring?
Ik weet het niet.
De meisjes schrijven in mijn poesiealbum en tekenen er kleurige plaatjes bij: Ter herinnering aan Miep en aan Fietje en aan Jupie. Ze deden dat op 28 maart 1943. Broertje David doet dat niet: jongens schrijven niet in albums, ben je mal!
Zo gaat ons leventje verder. Mijn moeder neemt een foto van de Seringenstraatkinderen, op 8 april 1943.
Leuk voor later, toch?
Dan ineens zijn de Krammertjes er niet meer bij .....
Je weet dan nog niets van vernietigingskampen.
Dat komt later, later, als de oorlog voorbij is.
En ja: mei 1945, de oorlog is voorbij! Over! Het is vrede!
Het leven gaat door: je groeit op, studeert, krijgt een baan en ik vertrek uit de Seringenstraat.
En ja, dan hoor je verhalen uit de oorlog.
Gruwelijke bijzonderheden.
Het besef: de familie Krammer is op 9 april weggevoerd naar Sobibor.
De dag nadat mijn moeder deze foto heeft genomen.
Zij heeft denk ik geweten dat ze zich moesten melden.
Het is zo triest allemaal.
Ik heb veel boeken gelezen over die gruwelijkheden.
Ik kan het niet loslaten.
Elke dag denk ik nog aan de kinderen Krammer.
Ik neem ze in mijn hart steeds mee.
Hoe mooi is het dat nu deze Stolpersteine en deze foto geplaatst zijn voor hun huis ….Seringenstraat 40 in Zwolle.
Nu worden ze nooit meer vergeten: Miep, Fietje, David en Jupie Krammer.
We hebben jullie gekend!
Samen met de andere kinderen van de Seringenstraat.
Bep Maazen, toen Seringenstraat 20
English:
1943
It is wartime.
We are under the German yoke.
A difficult time!
As a child, you do not notice it so much at first.
The Seringenstraat children play as usual in the street.
In the spring, evenings after dinnertime.
The children from that street: young and older from about 5 to about 19 years.
You used to remain a child a long time in former days!
The Krammer children from Seringenstraat 40 are loyal playmates. They are Miep and the twins Fietje and David. Their cousin Jupie is there, too.
What did we play? Ball? Tag? Ring around the rosy? I do not know.
The girls write in my autograph album and draw colourful pictures: In remembrance of Miep and Fietje and Jupie. They did this on 28 March 1943. Brother David did not: boys do not write in albums, are you crazy!
Our life continues. My mother takes a picture of the Seringenstraat children on 8 April 1943. Nice for later, right?
Then suddenly the Krammer children aren’t there anymore…
You do not know anything about concentration camps yet.
That will come later, when the war is over.
And yes, May 1945, the war has passed! Over! There is peace!
Life goes on: you grow up, study, get a job and I leave the Seringenstraat.
And yes, then you hear the war stories.
Horrific details.
The realisation: the Krammer family was taken to Sobibor on 9 April. The day after my mother took that picture.
I think she knew they would have to report.
It is all so sad.
I have read many books about those atrocities.
I cannot let it go.
Every day I still think of the Krammer children.
I always carry them in my heart.
How beautiful that these Stolpersteine and this photo are placed in front of their house ... Seringenstraat 40 in Zwolle.
Now they are never forgotten: Miep, Fietje, David and Jupie Krammer.
We have known you!
Together with the other children of the Seringenstraat.
Bep Maazen, then from Seringenstraat 20.