Verhaal

Het gezin van Jacob Scheuer en Helene Scheuer Daniel en de andere Daniel familie leden en de deportatie uit Westerbork

De twee dochters Ilse en Ruth Scheuer overleefden de Concentratiekampen

The weekly transports from Westerbork 1944, Holland

Ilse en Ruth zijn de enige overlevende van het gezin (Jacob en Helene Scheuer). Zij zijn beide ook de enige 2 overlevende van de familie Daniel.

Westerbork was in oktober, 1939 opgezet om Joodse vluchtelingen en diegenen die illegaal Nederland binnen waren gekomen onderdak aan te bieden. Toen de Duisters Nederland binnen vielen op 10 mei 1940 waren er 750 Joodse vluchtelingen in het kamp. De Duitse bezetters besloten om alle vluchtelingen in kamp Westerbork onder te brengen. Na de februaristaking in 1941, werden strenge Nazi regels ingevoerd. Toen begon de scheiding van de Joodse bevolking en de Nederlandse. In juli 1942 kwam de leiding van Kamp Westerbork in handen van de Nazi's. Daar was een Joodse Administratieve Raad die toezicht hield op Westerbork.

Op 5 september, 1942, besloot de familie om vrijwillig naar kamp Westerbork toe te gaan om samen te zijn met hun vader en als gezin bij elkaar te blijven in deze steeds moeilijker wordende periode. (Als vluchteling werkte Jacob Scheuer in Kamp Westerbork). Het hoofd van de Administratie Kurt Schlesinger was een goed vriend en oud college van Jacob Scheuer. De gedachte was dat men daar veiliger was dan in Bilthoven. De rest van de familie Daniel arriveerde kort daarna ook in Westerbork (grootmoeder, ooms en tantes, neven en nichten). Zij werden kort na aankomst in Westerbork op transport gezet naar Duitsland en zijn omgekomen in de Concentratie Kampen.

Ernst (de zoon) werd in januari, 1944 gearresteerd omdat hij zijn pet niet af nam voor een kampbewaker in Westerbork. Als resultaat van dit kleine incident werd Ernst op de lijst gezet voor het komende wekelijkse transport naar Duitsland. De familie en andere kampbewoners wisten niet wat de eindbestemming was van deze transporten. Jacob Scheuer ( de vader) besloot dat als Ernst op transport werd gezet het hele gezin met hem mee zou gaan. Het gezin vertrok met het transport van 18 januari, 1944. 

Jacob Scheuer was soldaat in het Duitse leger gedurende de Eerste Wereld Oorlog en had het IJzeren Kruis daarvoor ontvangen. De kamp Administratie had besloten om het gezin naar Theresienstadt, Czechoslovakia te sturen. Zij verbleven daar vanaf 18 januari tot 16 mei. 1944. De Nazi's hadden in die tijd toestemming gegeven om een delegatie van het Rode Kruis toe te laten voor een bezoek. Het kamp werd opgeknapt en het aantal kamp bewoners moest sterk verminderd worden. Dat deed men met een totaal van 7 deportaties met 17.517 Joden die naar de gaskamers in Auschwitz werden gestuurd. Ook de familie van Jacob en Helene Scheuer werden op 16 mei 1944 op transport gezet. Op 18 mei 1994 kwamen zij aan in Auschwitz II (Birkenau) Poland en verbleven daar tot en met juli 1944. Na de selectie en scheiding van mannen, vrouwen en kinderen, bleven Helene, Ilse en Ruth voorlopig in Auschwitz. Ernst werd geselecteerd voor dwangarbeid en werd op 3 juli doorgestuurd naar Schwartzheide (Senftenberg) een subkamp van Sachsenhausen. Hij werd te werk gesteld in  een militaire fabriek. De levensomstandigheden in het kamp en fabriek waren zeer slecht. De sadistische bewakers lieten de dwang arbeiders werken tot ze er dood bij neervielen. Ernst overleed op 16 april 1944, zes dagen voordat het kamp op 22 april 1944 werd bevrijd.

Op een middag, toen zij enige weken in Birkenau waren, zagen Ilse en Ruth hun vader. Jacob Scheuer gaf zijn dochters het contactadres van nichten in Amerika en wat velletjes papier waar ze lazen dat hun vader had gezorgd dat er geld was in Amerika. Ook had hij zijn dochters de adressen gegeven van familieleden en vrienden die in Amerika woonden. Hij vertelde zijn dochters dat ze jong waren en de oorlog zouden overleven. Jacob gaf zijn dochters zijn zegen met de traditionele Hebreeuwse gebed dat elke Sabbat in de Synagoge gebeden wordt.   Moge G-D je maken als Sarah, Rebecca, RAchel en Lea. Moge G-D je zegene en behoede en over je waken. Moge G-Dzijn gezicht late schijnen en je laten delen in zijn gunst. Moge G-D je goed gezint zijn en geve je vrede. Ze namen snel afscheid van hun vader en zagen hun vader nooit meer terug. Niet wetende wat er zou gebeuren warden Helelne en haar dochters gemarcheerd naar een gebouw. Ze kregen een  handoek en moesten  zich daar douchen. Eenmaal binnen werd de ruimte afgelsotem met een metalen deur. In het plafon ware ronde gaten die je deed denken aan douches maar daar kwam geen water uit en na lang wachten werd aan de anderekant de deur geopend. Wij realizeerde ons later dat we niet vergast waren. De Duiters hadden op dat moment geen gas canister. Helene en Haar dochters Ilse en Ruth en andere familie leden  waren in Auschwitz II (Birkenau) voor een relatieve korte periode. Maar lang genoeg, de meeste familie leden die daar waren werden in korte tijd in Auschwitz ter dood veroordeeld om geen enkele redene maar om dat zij Joden waren. Ilse en Ruth overleefde, maar zij dragen nu de herrineringen met zich mee van deze afschuiwelijke plaats. Zelfs tot op de dag van heden is het een grotesk testament van de zeer grootte diepte van menselijke wreedheid.

In juli 1944 werden Ilse en Ruth door gestuurd naar Stutthof, Polen. Dit was a dwangarbeid concentratiekamp, de mensen werden gedwongen te werken in Focke-Wulff vliegtuig fabriek. Zij verbleven hier maar enkele dagen.

Midden zomer 1944 werden Ilse en Ruth per trein in open wagons naar Praust, Poland gebracht. Dit was een vrouwen sub-kamp van Stutthof. De fysieke conditie van dit kamp was gelijk aan Auschwitz. Maar het leven van elke dag was niet zo verschrikkelijk als in Auschwitz.

Dodenmars, februari, 1945 zonder enige aankondiging werden alle gevangenen in rijen opgesteld en verlieten het concentratiekamp. De doden mars begon. Vele mensen verloren hun leven, omdat ze te ziek en compleet uitgehongerd waren en niet instaat waren om in de ijzige winter koude en uitgehongerd deze mars te lopen. Toen ze een week onderweg waren werd er gestopt op een lege boerderij om te rusten. Ils en Ruth vonden een stille plek in een hoek boven op een hooiberg. Zij hadden inmiddels gehoord dat de Russische troepen in aantocht waren. Ilse en Ruth hadden besloten, als de kans zich voordeed, te ontsnappen. Hun eerste poging mislukte. Tegen het einde van de mars was waren van de 800 nog maar 50 overlevende. Uit document blijkt dat de Nazi's de groep van 800 vrouwen naar Praust aan de Baltische kust wilde de brengen en om daar de overlevende in de zee te drijven en laten verdrinken. De SS officier die de 50 overlevende van de mars begeleide wilde niet in de handen vallen van de Russen en vertelde de groep vrouwen dat ze vrij waren om te doen wat ze we wilde. Ilse en Ruth liepen door de bevroren velden en vonden een boerderij om uit te rusten. Zij  waren nu in het plaatsje Putzig dat bevrijd was van de Nazi's. De autoriteiten hier waren heel behulpzaam, er waren dokters en verpleegkundigen die zorgden voor al de overlevenden. In mei 1945 vertrokken ze naar Krakow, vandaar uit kwamen ze in juni 1945 aan in Praag. Hier hoorden ze dat er een groep Nederlandse soldaten waren gestationeerd in Pilsen en er werd besloten dat ze naar toe wilden, want ze wilden niet in Russische handen vallen. Ze reisden van daaruit door naar Bamberg waar ze medisch onderzocht werden en de juiste papieren ontvingen om door te reizen naar het bevrijde Nederland. Via Maastricht reisden ze door naar Utrecht waar ze familie hadden. Hier werden ze herenigd met hun oom en tante Martha en Robert Stein.  

 

 

 

 

 

 

 

Media bestand