Biografie

Het lot van Hartog Vos.

Hartog Vos was een zoon van Leendert Vos en Esther Porcelijn. Hij was geboren op 30 Mei 1914 in Amsterdam. Hij was diamantslijper en vertrok begin 1937 naar België, waar hij zich per 1 Februari 1937 vestigde in de gemeente Berchem en inwoonde bij de Hr. Zwaaf in de Marsstraat 55, die ook voor zijn onderhoud zorgde. Hij werkte als diamantbewerker bij de fa. Aernouts in de Larmornièrestraat 59. In de daaropvolgende maanden verkreeg Hartog zijn arbeidsvergunning en werd het hem toegestaan zich in te laten schrijven in de gemeente Berchem.

De ouders van Hartog, Leendert Vos, zijn vrouw Esther en twee kinderen Lea en Rachel woonden van 14 Augustus 1913 tot 1 Maart 1914 in de Bleekerijstraat 1 in Antwerpen. Zij keerden echter terug naar Amsterdam waar toen eind Mei Hartog werd geboren. Alweer twee maanden later, in Juli 1914 vertrok Leendert, nu met zijn vrouw en drie kinderen, opnieuw naar Antwerpen waar zij woonruimte vonden in de Rolwagenstraat 9. Het gezin keerde echter op 23 Augustus 1916 terug naar Amsterdam, waar Leendert Vos op 4 Maart 1919 overleed. Hij is begraven op de Joodse Begraafplaats in Diemen.

Toen Hartog Vos in 1937 naar Berchem vertrok, was hij nog ongehuwd. Hij woonde daar eerst nog in de Marsstraat 55 maar verhuisde later naar de Muggenberglei 58 in Deurne. Na afloop van de geldigheid van zijn identiteits- bewijs op 6 Juli 1939, keerde Hartog terug naar Amsterdam, waar hij kwam (in)wonen bij zijn moeder, die sinds 1919 weduwe was geworden en inmiddels verhuisd was naar de Tugelaweg 129 II en waar ook nog zijn broers Hijman en Willem woonden.

Op 15 Juli 1942 trad Hartog Vos in Amsterdam in het huwelijk met Keetje Frenk, die werkte als verkoopster en die doorgaans Kitty werd genoemd. Zij was een dochter van Barend Frenk en Rosetta Kadiks en was geboren op 17 Februari 1917 in Rotterdam, maar met haar ouders in Januari 1938 naar Amsterdam verhuisd. Hun eerste adres was Dani Theronstraat 10 III in de Transvaalbuurt, maar Kitty verhuisde na haar huwelijk naar de Tugelaweg 129 II, waar ook haar man woonde.

Onduidelijk is wanneer Keetje Frenk van huis werd opgehaald en in Westerbork terecht kwam. De registratiekaart uit de cartotheek van de Joodse Raad geeft aan dat zij op 15 Februari 1943 nog in Westerbork was en in de nacht van 8 op 9 April 1943 naar het concentratiekamp Vught is doorgestuurd, waar haar man al zo’n 6 weken eerder bleek te zijn geregistreerd.

Op 3 Juni 1944 is zij vanuit Vught gedeporteerd naar Auschwitz maar uiteindelijk met andere gevangenen die deel uit maakten van de z.g. Philipsgroep, door het Zweedse Rode Kruis in Noord Duitsland bevrijd en via Zweden naar Nederland gerepatrieerd. Op 20 September 1945 keerde zij terug naar de Walcherschestraat 76A in Rotterdam, waar haar gemengd gehuwde broer Mozes Frenk woonde. Nadat zij in Amsterdam zekerheid gekregen had over het lot van haar echtgenoot, is zij in Juli 1947 in Amsterdam hertrouwd en in 1952 geëmigreerd naar New York.

Van Hartog Vos is geen registratiekaart vindbaar in de Joodse Raad cartotheek. Wel blijkt uit een kampkaart van hem, afkomstig uit de archieven van ITS Arolson, dat Hartog Vos op 21 Februari 1943 in het concentratiekamp Vught werd geregistreerd. Niet bekend is hoelang hij daar heeft moeten verblijven, wanneer hij uiteindelijk op transport gesteld is naar de kampen in Oost Europa en waar hij toen terecht gekomen is.

Ongetwijfeld zal Hartog Vos ergens in een kamp als dwangarbeider tewerkgesteld zijn en zal hij al vele ontberingen hebben weten te doorstaan. Maar aan het einde van de oorlog, bij het naderen van troepen van het Rode Leger, dwongen terugtrekkende Duitsers diverse keren gevangenen van concentratiekampen, veelal Joden, te voet te “evacueren” waarbij ook getracht werd sporen van de misdaden uit te wissen. Zulke tochten mondden doorgaans uit in dodenmarsen, die plaatsvonden tussen herfst 1944 en april 1945. Het is niet ondenkbaar dat Hartog Vos in die periode gedwongen werd deel te nemen aan zo’n “evacuatietocht” en ergens in Midden Europa tijdens een dergelijke mars op 4 Februari 1945 is bezweken of vermoord.

Bronnen o.a. Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Leendert Vos, archiefkaarten van Hartog Vos en Keetje Frenk en Barend Frenk; website Het Stenen Archief/graf Leendert Vos in Diemen; Het Felix Archief Antwerpen, Antwerps vreemdelingen dossier 151004 en dossier 22115 uit de gemeente Berchem; het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Keetje Frenk; website ITS Arolson/kampkaart Hartog Vos van kamp Vught; overlijdensakte nr. 333 opgemaakt in Amsterdam uit het A-register 98-fol.57v d.d. 27 December 1952 voor Hartog Vos.

 

Alle rechten voorbehouden