Biografie

Over Szlama Lajb Markowicz, zijn vrouw Esther Michel en hun kinderen Alfred en Edith.

Szlama Lajb Markowicz, ook bekend als Salomon Markovitz

Szlama Lajb Markowicz was geboren in Prascka in Polen op 28 December 1896 als een zoon van Simsia Markowicz en Rijwka Kopistlowska. In het vroeg begin van de jaren ’20 kwam Szlama Lajb vanuit in Polen in Nederland aan. Hij woonde daar in Dolina in de Warschauerstrasse 55 en in Nederland verbleef hij eerst van begin Augustus tot eind November 1921 in een interneringskamp te Harderwijk. Daarna werd hij als statenloos burger geregistreerd als Salomon Markowitz, geboren op 12 Augustus 1898 in Dolina in Polen. Aantekeningen van 20 Febuari 1922 in het Vreemdelingenregister van Amsterdam geven aan dat volgens zijn geboortebewijs hij feitelijk Szlama Lajb Markowicz zou zijn, geboren op 28 December 1896 in Prascka (Polen.

Na zijn verblijf in het interneringskamp in Harderwijk werd zijn eerst bekende adres in Amsterdam Amstel 131, van waar hij verhuisde naar de Nieuwendijk op 5 Februari 1925, verhuisde daarna nog enkele keren totdat hij op 26 Juni 1929 in Amsterdam in het huwelijk trad met Esther Michel, die geboren was op 5 Augustus 1896 in Amsterdam als een dochter van Friedrich Michel en Lena Reiwit. Zij was werkzaam als kantoorbediende bij het warenhuis "De Bijenkorf".

Szlama, alias Salomon woonde toen aan het Sarphatipark 18 1e etage maar betrok met zijn vrouw Esther in Augustus 1929 een woning in de 2e Jan Steenstraat 23 1e etage. In 1934 volgde een verhuizing naar de Deurlostraat en in 1936 naar de Jekerstraat 4 I in de Amsterdamse Rivierenbuurt. Dat laatste adres bleek tevens hun laatst bekende adres in Nederland te worden.

Slama Lajb was kleermaker van beroep, van voornamelijk dameskleding en nadat hij getrouwd was, als chef kleermaker geregistreerd.  Samen met zijn vrouw Esther kreg hij twee kinderen, t.w. Alfred en Edith. Alfred werd geboren op 23 Augustus 1929 en Edith kwam 10 jaar later, op 11 Januari 1939.

Op 24 Juli 1942 werd het gezin Markowicz al opgeroepen voor de z.g. "Arbeitseinsatz" maar zij kregen uitstel van deportatie (om onbekende redenen). Uiteindelijk werd de familie Markowicz als geheel in de nacht van 16 op 17 Februari 1943 naar het concentratiekamp Vught afgevoerd, waar Szlama Lajb Markowicz na aankomst als chef kleermaker tewerkgesteld werd.

Szlama heeft in Vught echter moeten meemaken, dat zijn beide kinderen én zijn vrouw in de nacht van 6 op 7 Juni 1943 met het z.g. Kindertansport vanuit Vught, via Westerbork werden gedeporteerd naar Sobibor. De nacht, dat Esther met haar kinderen hebben “overnacht” in Westerbork, verbleven Esther en Edith in barak 58 en Alfred in barak 62.

Op de 7e Juli vertrok de deportatietrein opnieuw met meer dan 3010 kinderen en hun begeleiders en na aankomst op 11 Juni 1943 in Sobibor, werden Esther Markowicz-Michel, die als moeder en begeleidster haar kinderen Alfred (13 jaar) en Edith (4 jaar oud) begeleidde, en alle anderen, direct in de gaskamers vermoord. Er waren géén overlevenden.

Szlama Lajb zelf werd pas op 15 November 1943 met een rechtstreeks transport vanuit Vught naar Auschwitz gedeporteerd. Dat transport omvatte in totaal 1149 gedeporteerden veelal in de nog z.g. arbeidsgeschikte leeftijd, die allemaal na aankomst in Auschwitz voor 6 weken in “quarantaine” gingen. Bij aankomst werden zij allen geregistreerd en er vonden toen géén selecties plaats; die volgden pas weer in Januari 1944 .

Uit getuigenverklaringen komt echter wél naar voren, dat al in de eerste weken van het verblijf in Auschwitz – tijdens die “quarantaine” al een vrij groot aantal vrouwen aan tyfus, dysenterie en andere ziekten zijn overleden. Uit verdere getuigenissen blijkt ook, dat slechts 5 bij naam bekende vrouwen de selecties van Januari 1944 hebben overleefd. Zij werden tewerkgesteld in Auschwitz-Birkenau.

Na binnenkomst van het transport op ± 18 November 1943 en de daarop gevolgde “quarantaine" en   selecties, werden de overgebleven mannen in Januari 1944 verdeeld over de kolenmijnen van Janina, Jawischowitz en Fürstengrube en verschillende arbeidscommando's in Auschwitz-Birkenau.

De 47 jarige Szlama Lajb Markowicz behoorde niet tot de groep mannen, die op de dag van aankomst (dus op 18 November 1943) nog géén 46 jaar oud waren. Onderzoeken van het Rode Kruis en getuigen verklaringen hebben er toe geleid dat mannen die bij aankomst ouder dan 45 jaar waren, werden geacht te zijn overleden te Auschwitz-Birkenau, niet eerder dan 1 Januari 1944 en uiterlijk 31 Januari 1944.

Als zodanig heeft het Ministerie van Justie na de oorlog opdracht gegeven aan de Gemeente Amsterdam om een akte van overlijden op te maken voor Szlama Lajb Markowicz, waarin is vastgelegd dat hij op 31 Januari 1944 in de omgeving van Auschwitz is overleden.

Bronnen o.a. het Stadsarchief Amsterdam, gezinskaarten van Friedrich Michel en Szlama Lajb (Salomon) Markowicz (Markovitz), archiefkaarten van Esther Michel, Szlama Lajb Markowicz en Alfred en Edith Markowicz; woningkaart Amsterdam/Amstel 131/Salomon Markovitz; het Amsterdamse Vreemdelingen register/Salomon Markovitz alias Szlama Lajb Markowicz; het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Szlama Lajb Markowicz, Esther Markowicz-Michel en Alfred en Edith Markowicz; website ITS Arolson/kampkaart Szlama Lajb Markowicz, vrouw en kinderen; het archief van het Rode Kruis/publicatie Auschwitz deel IV, uitgegeven October 1953/deportatietransporten in 1943/15 November 1943; Wikipedia website Jodentransporten vanuit Nederland.nl en de overlijdensakteakte 435 uit het A-register 84-akte 74verso, opgemaakt op 24-8-1951 te Amsterdam.

Alle rechten voorbehouden