Biografie

Over Meijer Oudkerk, zijn vrouw Fijtje Elte en hun dochters Klara en Sarah Oudkerk.

Meijer Oudkerk was de vierde van de zeven kinderen van Benjamin Oudkerk en Klaartje van Tijn. Hij werd op 11 Juni 1884 in Den Helder geboren en verdiende zijn brood als manufacturier. Op 19 Juli 1910 trouwde hij daar met Fijtje Eltje, die op 23 Juni 1885 ook in Den Helder was geboren als een dochter van Hijman Levie Elte en Saartje Salomon Beek. Het echtpaar kreeg twee dochters, t.w. Klara in 1911 en Sarah in 1916; beide dochters overleefden de Holocaust.

Tussen de families Oudkerk en Elte vonden meer huwelijken plaats: zo trouwden in Den Helder op 25 Maart 1919 twee kinderen Oudkerk met Elte:  de 32-jarige Hijman met de 31-jarige Debora Elte  én de 31-jarige Belo met de  de 28-jarige Levie Elte. Diezelfde dag echter trouwde óók de 26-jarite Lea Elte met de 28-jarige Louis Levi uit Rheden. De jongste van de Elte kinderen, Joachim Elte, trouwde in Leeuwarden echter met een niet-Joodse Johanna Helena Elisabeh Michell uit Dordrecht op 17 November 1925.

In September 1909 vertrok Meijer Oudkerk vanuit Den Helder naar Amsterdam. Hij vond daar woonruimte op de 2e etage van de 1e Oosterparkstraat 146/148 en 9 dagen nadat op 28 Juli 1910 het huwelijk tussen Meijer en Fijtje was gesloten, trok Fijtje op 28 Juli 1910 als zijn vrouw bij Meijer in. Hun beide dochters Klara en Sarah werden daar geboren en de familie bleef daar wonen tot in Mei 1936. In die jaren werkte Meijer Oudkerk als importeur van textiel en op 26 Mei 1936 verhuisde de familie naar de Velasquesstraat 13 hs  in Amsterdam Zuid.

De dochters Klara en Sarah waren goed opgeleid: Klara werd na haar 6-jaar gymnasium maatschappelijk werkster; haar zuster Sarah werd na 4 jaar HBS opgeleid tot medisch analyste en kreeg een baan in het WG (Wilhelmina Gasthuis).

Nadat alle Joden in Nederland vanaf begin 1941 bij de Joodse Raad waren geregistreerd, werd Sarah “gesperrt wegens functie”: zij kreeg vanaf 1 Juni 1942 een functie als chef laboratorium bij het N.I.Z. (Nederlands Israelitisch Ziekenhuis) op de Nieuwe Keizersgracht 110 namens de JVVVV, de Joodse Vereniging Voor Verpleging en Verzorging waartoe zij een legitimatie kreeg met nr. Z-0572.

Ook haar zuster Klara kreeg een “Sperre wegens functie” van de Joodse Raad. Zij werd vanaf 26 November 1942 enquêtrice en leidster sociale arbeid  bij de afdeling huisverzorging van de Joodse Raad  op  het hoofkantoor van de Raad op de Nieuwe Keizersgracht 58.

Meijer Oudkerk werd gesperrt wegens zijn functie bij de Joodse Raad als medewerker afdeling Sociale Zaken op de Nieuwe Keizersgracht 58.  Zijn legitimatie was nr. JR-1775. Zijn echtgenote Fijtje Elte was daardoor óók “gesperrt wegens echtgenoot”, waardoor het hele gezin van Meijer Oudkerk feitelijk functies bekleedde voor de Joodse Raad.

Toen echter na 20e Juni van 1943 ‘de stofwolken van de in het geheim voorbereide razzia waren opgetrokken’, waarbij ruim 5.500 joodse inwoners van Amsterdam werden opgepakt en afgevoerd voor deportatie, geloofde Aus der Fünten tóch weer dat er een kleine “Joodse Raad” moest worden voortgezet ten behoeve van de vele ambtenaren van de Zentralstelle. Het doel was nog steeds: liquidatie, maar niet te snel.

Vervolgens kregen 170 medewerkers van de Joodse Raad een allerlaatst uitstel van deportatie middels een document, de “Ausnahme Bescheinigung”. Ook Meijer Oudkerk, Fijtje Oudkerk-Elte en zijn dochters Klara en Sarah kregen dat document. En nadat in de loop van September 1943 laatste leden van de Joodse Raad naar Westerbork werden afgevoerd naar Westerbork werd en eind September 1943 de Joodse Raad geliquideerd was, werd Amsterdam “Judenrein” verklaard.  

Nadat het gezin Oudkerk op 29 September 1943 in Westerbork aangekomen was en ondergebracht was in barak 61, werden Meijer, Fijtje en dochter Klara op 1 Februari 1944 gedeporteerd naar Bergen Belsen. Dit transport omvatte 908 slachtoffers, waaronder ook een klein aantal Hongaarse Joden die naar Buchenwald werden gedeporteerd. Door de afschuwelijke omstandigheden is Meijer Benjamin Oudkerk in Bergen Belsen op 18 Februari 1945 om het leven gekomen. Zijn vrouw Fijtje Elte overleefde Bergen Belsen maar is na de bevrijding alsnog op 9 Mei 1945 bij Tröbitz bezweken aan de ontberingen die zij heeft ondergaan.

Klara Oudkerk heeft dit alles overleefd, is in Bergen Belsen bevrijd en kon uiteindelijk naar Nederland terugkeren en woonde tot na Mei 1962 in Amsterdam-Buitenveldert.

Sarah Oudkerk werd eveneens met 773 andere slachtoffers gedeporteerd naar Bergen Belsen, echter niet op 1 maar op 15 Februari 1944. Sarah heeft dit allemaal overleefd en ook zij kon in Nederland terugkeren nadat zij in Bergen Belsen werd bevrijd. Zij huwde in Juni 1945 in Amsterdam Hendrik Pelser, kreeg met hem twee kinderen; Sarah Oudkerk en Hendrik Pelser zijn beiden in 2007 in Amsterdam overleden.

Bronnen o.a. het Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Meijer Oudkerk; archiefkaarten van Meijer Oudkerk, Fijtje Elte, Klara en Sarah Oudkerk; het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Meijer Oudkerk, Fijtje Oudkerk-Elte, Klara Oudkerk en Sarah Oudkerk; de publicatie “Vermoedelijk op Transport”, Masterscriptie Archiefwetenschappen Universiteit Leiden 2010/2011 door Raymund Schütz, par.3.3.8; het boek De Oorlog die Hitler won, 1947 uitgegeven door de Amsterdamse Boek-en Courant Mij. N.V., pagina 250 e.v; website Joden-transporten vanuit Nederland.nl/transport 1 en 15 Februari 1944.

 

 

Alle rechten voorbehouden