Biografie

Over Heiman Oudkerk en zijn vrouw Helena Sondervan.

Heiman Oudkerk was een zoon van Emanuel Oudkerk en Jogeva Sloog. Hij werd geboren in Den Helder op 30 November 1877 maar vertrok naar Amsterdam op 9 Februari 1894, waar hij in den beginne terechtkwam bij zijn oom Gerrit Oudkerk uit Schagen (1844) een broer van zijn vader, die in de Warmoesstraat 103 woonde. Oom Gerrit was slachter en in die periode werkte Heiman als slager. Gerrit Oudkerk overleed op 13 Mei 1902 en werd begraven op de Joodse Begraafplaats te Muiderberg.

In December 1904 vertrok Heiman vanuit de Warmoesstraat, vond in Amsterdam woonruimte op de Nieuwe Herengracht 149, waar hij – om in zijn onderhoud te kunnen voorzien –een cursus schoonschrijven aanbood voor slechte schrijvers. Bovendien was op datzelfde adres de “Inrichting voor Onderwijs” van S.I. Norden gevestigd. 

Vanaf April 1905 woonde Heiman op de Nieuwe Herengracht 75 bij Fles, die daar een sigarenmagazijn had (Fles & Co) en in Januari 1906 vertrok hij naar de Hemonystraat 16 2e etage, waar hij – en later met zijn vrouw en kinderen - tot in December 1922 heeft gewoond. Vóór zijn huwelijk was Heiman Oudkerk werkzaam als kantoorbediende. In 1906 was hij reiziger maar in 1918 stond hij te boek als koopman en was toen eigenaar van een grossierderij in tricotages.

Op 28 December 1905 trouwde Heiman met Helena Sondervan, een dochter van Levie Mordechai Sondervan en Hester Cohen. Helena was geboren 4 Februari 1874 in Amsterdam. Nadat het huwelijk gesloten was trok Helena in bij haar man in de Hemonystraat 16 II, waar Heiman al sinds 8 April 1905 woonde en waar óók hun twee kinderen werden geboren: Henriette Cato op 28 September 1906 en ruim 11 jaar later, op 1 Januari 1918 Emanuel Herman. Op 29 December 1922 volgde een verhuizing naar de Roelof Hartstraat 26 III in Amsterdam-Zuid.

Emanuel Herman Oudkerk trouwde op 12 Juni 1940 in Amsterdam met de in Batavia geboren Silvia Mignon Breedt en vertrok met haar op 20 Juli 1940 naar de Dufaystraat 2 huis in Amsterdam-Zuid, Drie maanden later, op 15 October 1940, verhuisden zij naar de Willem de Zwijgerlaan 24 huis in Amsterdam-West. In Juni 1941 werd hij slachtoffer van de 2e razzia in Amsterdam en kwam in October 1941 in Mauthausen om het leven. Lees meer. 

Henriette Cato, die nog thuis bij haar ouders woonde, kreeg op 20 Juli 1942 een functie als secretaresse bij de Algemene Dienst van de Joodse Raad, afdeling “Voorlichting” op de Lijnbaansgracht 366 en kreeg een “Sperre”, waardoor zij als nog thuiswonende, maar óók haar huisgenoten – ouders in dit geval – voorlopig vrijgesteld werden van deportatie. Die vrijstelling bleek voor haar ouders effectief tot eind Juni 1943, ondanks dat de Duitsers alle vrijstellingen feitelijk al als vervallen hadden verklaard.

Begin April 1943 werd nog door de Joodse Raad verklaard dat haar moeder, Helena Oudkerk-Sondervan, die niet formeel “gesperrt” was, werkzaam was bij de afdeling Voedselbereiding voor Vertrekkenden. Maar op 29 Juni 1943 werden Heiman Oudkerk en zijn echtgenote Helena Sondervan alsnog opgepakt en afgevoerd naar Westerbork, waar zij in barak 57 hun deportatie moesten afwachten 

Op 6 Juli werden zij op transport gesteld naar Sobibor. Heiman heeft nog pogingen gedaan om hen beiden alsnog te vrijwaren van deportatie. Hun 36 jarige dochter Henriette Cato – die op 23 April 1943 nog in Amsterdam in het huwelijk was getreden met de 29-jarige Gerard Oudkerk, een zoon van Meijer Gerrit Oudkerk en Dina van Praag – als óók haar kersverse echtgenoot, kregen als Joodse Raadmedewerkers ná de grote en in het geheim voorbereidde razzia van 20 Juni 1943 alsnog de allerlaatste vrijstelling van deportatie, de z.g. “Ausnahme Bescheinigung 170”.

Die 6e Juli 1943 heeft Heiman Oudkerk in Westerbork gepoogd om met zijn vrouw Helena, middels een kopie van de Ausnahme Bescheinigung van zijn dochter, niet op transport gesteld te worden, waarop de 7e Juli al geen respons meer is gekomen: het transport naar Sobibor was die 6e reeds vertrokken. Ook een pakje voor Helena Oudkerk-Sondervan werd op 11 Juli 1943 wegens “verkeerde adressering” retour gezonden naar de afdeling Sociale Zaken……

Bij aankomst op 9 Juli 1943 in Sobibor werden de meer dan 2400 gedeporteerde slachtoffers van dit transport, als ook dus Heiman Oudkerk en zijn vrouw Helena Oudkerk-Sondervan, onmiddellijk in de gaskamers vermoord.

Bronnen o.a. het Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Heiman Oudkerk; Overgenomen Delen/Warmoesstraat 103 met Gerrit Oudkerk (1844); archiefkaarten Heiman Oudkerk, Helena Sondervan; Emanuel Oudkerk, Henriette Cato Oudkerk, Gerard Oudkerk; website Joods Amsterdam/Nieuwe Herengracht 149 en Nieuwe Keizersgracht 14); Geboorteaktes Amsterdam voor Emanuel Oudkerk en Henriette Cato Oudkerk; Woningkaarten Amsterdam/Hemonystraat 16 II en Roelof Hartstraat 26 III; Bevolkingsregister Den Helder/Emanuel Oudkerk x Jogeva Sloog en kinderen; het Archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Heiman Oudkerk, Helena Cato Oudkerk-Oudkerk, Gerard Oudkerk, Emanuel Oudkerk (1918); archief Rode Kruis/transportlijst 29 Juni 1943 als nrs 404 en 405 – zie “Blatt 7 op pagina 13 van 25); website ITS Arolson/ lijsten overledenen concentratiekampen van Heiman Oudkerk, Helena Oudkerk-Sondervan en Henriette Cato Oudkerk-Oudkerk en de website Jodentransporten vanuit Nederland.nl/6 Juli 1943.

 

 

Alle rechten voorbehouden