Verhaal

Het mysterie van Joseph annex Pierre Blik

Op de valreep gearresteerd in Brussel

Door: Walter

Overlijdensverklaring Joseph Blik (als Pierre Blik) Mauthausen

Bij de opening van het Nationale Holocaust Namenmonument was er geen steen voor Joseph Blik. En ook op het digitale Joodsmonument was hij onzichtbaar. Niet teruggekomen uit de concentratiekampen en volledig in de anonimiteit verdwenen. Hij was enig kind en zijn ouders, Meijer Blik en Judith van Beetz, overleefden het wel. Met de schaarse familie die over was, werd er over Joseph nooit gesproken. Het was gewoon te pijnlijk. Zijn naam vervaagde zelfs in de familie. Wel was duidelijk dat het Meijer en Judith na de oorlog veel moeite heeft gekost, om erachter te komen waar hun zoon gebleven was.

Joseph was 14 jaar toen de oorlog uitbrak en bontwerker van beroep. Nadat Joseph in Haarlem werd geboren, woonde het gezin een tijd in Hilversum, waarna het in 1936 in de Andreas Bonnstraat in Amsterdam neerstreek. In 1939 verhuisden ze terug naar het Houtplein in Haarlem en later naar de Caninefatenstraat. Daar woonden ze nog toen de oorlog uitbrak. Op hun persoonskaarten staat VOW, met als datum 7 oktober 1943 (tachtig jaar later zou 7 oktober een nieuwe lading krijgen). VOW, Vertrokken Onbekend Waarheen. Het betekende in dit geval dat ze waren ondergedoken. Wanneer is niet helemaal duidelijk, maar vaststaat dat ze naar België vertrokken. Joseph heeft nog even bij zijn oom Philip van Beetz in de Tilanusstraat in Amsterdam gewoond. Dit adres staat op zijn Joodse Raad-kaart.

Voor Meijer was België geen onbekend terrein, want voor zijn huwelijk had hij als diamantslijper in 1922 zijn geluk al een paar maanden in Antwerpen beproefd. Het gezin streek neer in Auderghem bij Brussel, waar ze waarschijnlijk bovengronds leefden met valse papieren. Tot ver in 1944 was er ogenschijnlijk niets aan de hand. Tot 3 augustus, de dag dat Joseph werd gearresteerd, exact een maand voor de bevrijding van Brussel.  Hij had een valse identiteit aangenomen en heette Pierre Sergeant, geboren op 17 juni 1926 in het Belgische Heijster.

Twee weken later ging hij op transport naar Namen, waar hij gevangen werd gezet. Zijn naam was inmiddels in Pierre Blik veranderd, maar hij stond nog steeds als geboren en getogen Belg in de administratie. Joseph of Pierre zal niet zachtzinnig behandeld zijn, om een deel van zijn identiteit prijs te geven. Wel wist hij te voorkomen dat zijn Joodse achtergrond bekend werd en hij werd vastgezet als politieke vluchteling. Het wrange is, dat hij als Jood naar Mechelen zou zijn gebracht en dat het laatste transport naar Auschwitz al op 31 juli 1944 was vertrokken.

Na drie weken ging Joseph als Pierre Blik, op 31 augustus 1944, op transport naar Duitsland. Via Nessonvau(x) en Hannover kwam hij op 16 september aan in Mauthausen, waar hij onder nummer 99654 werd ingeschreven. Vier dagen later ging hij met vijftienhonderd gevangenen door naar het buitenkamp Gusen en vandaaruit werd hij in de grootste ondergrondse Messerschmitt nazi-fabriek Bergkristall tewerkgesteld. Duizenden dwangarbeiders lieten hier het leven. 

Op 16 september gebeurde er nog iets opmerkelijks. In de degelijke Duitse administratie werd een wijziging doorgevoerd; Politieke gevangene werd doorgehaald en in plaats daarvan werd hij vanaf dat moment als Belgische Jood beschouwd. Hij zal zich bij zijn inschrijving hebben moeten uitkleden, waarbij duidelijk werd dat hij besneden was. In hoeverre dit voor hem betekende dat hij anders werd behandeld, is niet duidelijk, aangezien hij met een grote groep niet-Joden richting Gusen vertrok.

Op 1 december, na bijna drie maanden dwangarbeid, keerde hij in Mauthausen terug en werd hij opgenomen in het ziekenhuis. Hier overleed hij op 15 december 1944 om tien over zeven in de ochtend, slechts vier maanden na zijn arrestatie.

In zijn dossier in het Rijksarchief in België, waarin de wanhopige pogingen van zijn ouders zijn vastgelegd, om over zijn lot meer duidelijkheid te krijgen, haalt een kleine pasfoto Joseph definitief uit de vergetelheid. En inmiddels heeft hij zijn eigen steen in het Namenmonument, een plek op dit digitale monument en komt er een Struikelsteen voor hem in Haarlem.

Alle rechten voorbehouden