Biografie

Over Izaäk Oudkerk en zijn 2e vrouw Margarethe Haas.

Sinds Juni 1929 weduwnaar van Aaltje Nijstat.

Izaäk Oudkerk was de 2e van de 14 kinderen van Emanuel Hijman Oudkerk en Jegeva Sloog. Hij was geboren op 12 November 1878 in Den Helder en werkte als magazijnbediende. Op 29 Juli 1909 trouwde Izaäk in Zaandam met de in Zwolle geboren Aaltje Nijstat. Zij was daar op 15 Juni 1873 geboren als een dochter van Joel Nijstat en Rika Davidson.

Voordat Izaäk met Aaltje Nijstat trouwde, woonde hij al wél in Amsterdam en wel op de Oudezijds Achterburgwal 163, inwonend bij Fruitman; hij verhuisde op 2 Januari 1906 naar de Nieuwe Keizersgracht, waar hij woonruimte vond op nr. 75 en op 30 November 1907 weer naar de Oudezijds Achterburgwal nr. 203 waar hij kamers vond bij J. Polak.

Nadat Izaäk Oudkerk met Aaltje Nijstat gehuwd was, betrokken zij op 29 Augustus 1909 een woning op de Amsterdamse Ceintuurbaan 99 2e etage, waar op 17 November 1913 hun dochter Frederika Jegeva Oudkerk werd geboren. In Augustus 1922 verhuisde het gezin Oudkerk naar Den Texstraat 10, waar per 10 September 1927 het (Duitse) dienstmeisje Margarethe Haas werd aangenomen als hulp in de huishouding. Aaltje Nijstat overleed daar op 10 Juni 1929 en werd twee dagen later begraven op de Joodse Begraafplaats te Muiderberg. Behalve Frederika Jegeva, werden geen andere kinderen geboren.

Op 27 April 1934 verhuisde Izaäk Oudkerk met zijn dochter naar de Zuider Amstellaan 87 2e etage (de huidige Rooseveltlaan) en op 10 Juli 1936 naar de 1e etage van de Roerstraat 106 en Margaretha Haas verhuisde al die keren mee. Nadat zij  al ruim 10 jaar vader en dochter Oudkerk verzorgde als hulp in de huishouding, trad de 58-jarige Izaäk Oudkerk met haar op 26 Augustus 1937 in het huwelijk. De toen 31-jarige Margarethe  was op 14 December 1905 in Kirchlinde geboren, een wijk in de Duitse stad Dortmund en was een dochter van Hermann Haas en Johanna Seligmann.  

Op 24 Januari 1938 vertrok Izaäk Oudkerk’s dochter Frederika Jegeva uit de Roerstraat en ging op zichzelf wonen in het bovenhuis van de Breugelstraat 4. Zij was inmiddels in contact gekomen met Michiel van Blijdenstein, die geboren was in Zaltbommel op 5 Februari 1896 en die in de zomer van 1935 vanuit Keulen naar Amsterdam was gekomen. Op 11 October 1939 trouwden zij in de stad maar beiden zijn tijdens de Sjoa vermoord. (meer lezen?).

Izaäk Oudkerk en Margarethe Haas woonden in April 1938 in de Dintelstraat 54 1e etage en vanaf November 1939 in de Biesboschstraat 38 I. Echter in 1943 werden ook zij opgeroepen voor vertrek naar “het Oosten”. In de nacht van 8 op 9 Januari 1943 werden zij vanaf de “Joodsche Schouwburg” afgevoerd naar Westerbork, waarbij zij die 9e Januari terechtkwamen in barak 85, die feitelijk bewoond werd door bevoorrechte Joodse personen die op de Barneveld-lijst stonden.

Op de registratiekaart van Izaäk Oudkerk is echter met rood potlood ”Call” geschreven, maar ook weer doorgestreept. Het echtpaar Oudkerk-Haas was kennelijk geslaagd om op de lijst Callmeyer geplaatst te worden. Echter 4 weken later, op 10 Februari 1943 werd Izaäk Oudkerk opgenomen in barak 6, welke bekend stond in Westerbork als ziekenhuis – mannenafdeling. Wat de oorzaak van zijn opname/ziekte was is niet bekend en ook niet hoelang hij daar heeft gelegen.

Uiteindelijk werden Izaäk Oudkerk en zijn vrouw Margarethe Haas op 19 October 1943 op transport gesteld naar Auschwitz. Dit transport met 1007 gedeporteerden was een dag eerder uit Vught vertrokken. Bij aankomst van de trein in Auschwitz op 21/22 October 1943, had dadelijk een selectie plaats, waarbij ongeveer 350 mannen tussen 16 en 50 jaar voor tewerkstelling werden uitgezocht. Die gingen 4 weken in "quarantaine", waarna zij in twee groepen werden tewerkgesteld: ±120 mannen naar de kolenmijnen van Jawischowitz en (±230 mannen naar Warschau voor puinopruimingswerkzaamheden van het verwoeste getto.

De overige mannen, zieken, zwakkeren en ouderen in de leeftijd boven 50 jaar, werden terstond weggevoerd om te worden vergast.  Omtrent het lot van de vrouwen van dit transport is in het geheel niets bekend. Geen van hen is teruggekeerd, terwijl van enige selectie in Auschwitz niets vaststaat.

In verband hiermee moet worden aangenomen, dat alle vrouwen van het transport van 19 October 1943, evenals de kinderen en de mannen boven 50 jaar, op of omstreeks de dag na die van aankomst te Auschwitz, d.w.z. op 22 October 1943 door vergassing om het leven zijn gebracht. Dat was óók het lot van Izaäk Oudkerk en zijn vrouw Margarethe Oudkerk-Haas.

Bronnen o.a. het Stadsarchief Amsterdam, gezinskaarten van Izaäk Oudkerk en Margarethe Haas; archiefkaarten van Izaäk Oudkerk, Frederika Jegeva Oudkerk en Margarethe Haas; website wiewaswie.nl/huwelijk Oudkerk x Nijstat; geboorteakte 12603 van 17 Nov 1913 voor Frederika Jegeva Oudkerk uit register 21-folio 51; het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Izaäk Oudkerk en Margarethe Oudkerk-Haas; het archief van het Rode Kruis, publicatie “Auschwitz IV” deportatietransporten naar Auschwitz in 1943, uitgegeven in October 1953 paragraaf III op blz 55, 56, 57/Transport van 19 October 1943 en de Wikipedia website Jodentransporten vanuit Nederland.nl/transport 19 October 1943.

Alle rechten voorbehouden