Overgenomen van: http://www.ad.nl/binnenland/dagboek-uit-oorlog-over-leven-van-verloren-peuter~af4ae7a6/
Dagboek uit oorlog over leven van 'verloren' peuter
ZOEKTOCHTTientallen jaren na de Tweede Wereldoorlog vindt Sonja Hemple tussen wat oude spullen van haar ouders in Amerika een dagboekje. Het gaat over haar ondergedoken zusje, dat ze nooit kende. Nu is Sonja op zoek: wie redde toen het leven van zus Ria?
'Oh, wij vieren feest, maar dan jullie, Eindhovenaren. Jullie zullen ook feest vieren. 'k Heb gehuild, maar niet voor mijzelf, voor jullie, dat jullie je kindje weer bij je krijgt, wat zullen jullie feest vieren. Wanneer zullen jullie hier zijn? Wanneer?' Deze beschrijving van de bevrijding in 1945 in het dagboek raakt Sonja Hemple het meest.
De 'Eindhovenaren' in het dagboek zijn de ouders van Ria. Het Joodse echtpaar Gurfein dat in de oorlog moest onderduiken. Vanwege de veiligheid deden ze dat gescheiden van hun twee kinderen: de tweeling Rob en Ria die in 1942 worden geboren. Sonja zelf is van na de oorlog. Decennia later, in 2008, vindt ze in de spullen van haar dan overleden ouders het dagboekje over haar jongere zus Ria. Het is geschreven door de tienerdochter van het gezin dat Ria liefdevol heeft opgenomen.
Hartverscheurend
,,Moet je je voorstellen'', vertelt Sonja (68) telefonisch vanuit Los Angeles, ,,dat je bevalt van een tweeling, maar ze gelijk weg moeten. Omdat je Joods bent en jouw leven en dat van je kinderen gevaar loopt. Hartverscheurend toch? Mijn moeder beviel in juli 1942 in Eindhoven van Ria en Rob, na de bevalling werden ze weggebracht om onder te duiken, eerst naar de nonnen, later naar Den Haag. Tot het einde van de oorlog waren mijn ouders en de tweeling van elkaar gescheiden.''
Het dagboek gaat mij zo aan het hart, omdat daarin duidelijk wordt dat die Haagse onderduikfamilie ontzettend van Ria gehouden moet hebben
Sonja Hemple
Ze is hoorbaar geëmotioneerd: ,,Het dagboek gaat mij zo aan het hart, omdat daarin duidelijk wordt dat die Haagse onderduikfamilie ontzettend van Ria gehouden moet hebben.'' In het schriftje wordt liefdevol beschreven hoe 'Moek', haar bijnaam, van een baby een peuter wordt.
Hoe de familie schrikt van de bombardementen op Den Haag, maar toch ook buiten met de kinderwagen gaat wandelen. ,,Ze was hen dierbaar. Met alle verschrikkelijke dingen die in die tijd zijn gebeurd, is het prachtig om te realiseren dat er ook veel goeds was. En hoe fijn moet het voor mijn ouders zijn geweest om toch iets mee te krijgen van Ria's eerste jaren.''
Maar hoe fijn ook, na de oorlog werd er bij de Gurfeins niet veel meer over de oorlog gepraat. Sonja weet niets over de onderduiktijd van haar ouders, broer en zus. Ria was een jaar oud, toen ze van de nonnen naar Den Haag werd gebracht. In het dagboek komt de Noordpolderkade in Den Haag meerdere keren aan bod in tekst en op foto's. Sonja gelooft dan ook dat het gezin daar of in de buurt ervan woonde.
In het dagboek wordt Ria een pleegkind genoemd, om haar Joodse achtergrond te verbergen. ,,Maar zelfs dat was in die tijd ontzettend gevaarlijk. Opeens is er een kindje? Buren moeten het geweten hebben. Het is zo bijzonder dat het gezin Ria in huis nam. Daarmee zette het echtpaar niet alleen hun eigen leven op het spel, maar ook dat van hun dochter.''
Berucht
Dat klopt, zegt Corien Glaudemans van het Haags Gemeentearchief. ,,Er zijn in de oorlog in Den Haag honderden Joodse onderduikers gevonden en opgepakt door de Documentatiedienst, een beruchte afdeling van de Haagse politie. Zij waren fanatiek in het opsporen van Joden'', zegt Glaudemans. Het verhaal van de geslaagde onderduik van peuter Ria is haar niet bekend.
ij het NIOD (het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie) liggen honderden dagboeken uit de Tweede Wereldoorlog. ,,We krijgen er nog geregeld binnen, vaak gaat dat zoals nu: kinderen die ze vinden in de spullen van hun ouders'', zegt woordvoerster Lotte Kaatee. ,,Maar elk verhaal is op zichzelf weer bijzonder.''
Yad Vashem
Bijzonder aan dit dagboek? De vraag: wie heeft het geschreven? Sonja weet het niet maar wil de onderduikfamilie, vermoedelijk een echtpaar en een dochter uit Den Haag, graag vinden en bedanken voor wat ze in de oorlog voor haar zus hebben gedaan. Dat wil ze doen door hen op te laten nemen in Yad Vashem, waarmee de familie de officiële titel Rechtvaardigen onder de Volkeren krijgt. Een titel die wordt gegeven aan niet-Joden die tijdens de oorlog hun leven waagden om Joden te redden.
We krijgen geregeld nog gevonden dagboeken, gevonden bij spullen van ouders, maar elk verhaal is bijzonder
Lotte Katee, NIOD
Ria kan haar niet meer helpen. Ze overleefde de oorlog, maar stierf in 1969 door complicaties bij een operatie. Zij en haar tweelingbroer Rob waren toen al een tijdje uit huis geplaatst. De tweeling bleek geestelijk gehandicapt en vertoonde agressief gedrag. Broer Rob verblijft nu nog steeds in een instelling in Nederland.
Dagboek
Sonja verhuist na de oorlog met haar ouders en nog een broer naar Amerika. De tweeling blijft in Nederland. Sonja: ,,We zijn een paar keer naar Nederland gekomen om hen te bezoeken. Maar Ria heb ik nooit gezien, omdat dat te gevaarlijk zou zijn. Mijn ouders zijn nooit over het verlies van Ria heen gekomen. Vooral mijn moeder. Ze was de tweeling na de bevalling een paar jaar kwijt. En een paar jaar later verloor ze Ria opnieuw. Mijn ouders spraken nooit over die periode en de oorlog ervoor.'' Daarom is het dagboek ook zo belangrijk voor Sonja. ,,Ik heb hierdoor mijn oudere zus een beetje leren kennen.'' Nu nog de mensen vinden die haar zus in de oorlog geholpen hebben.
Lezers die meer informatie over de onderduikfamilie hebben, kunnen contact opnemen via hc.online@ad.nl.