Bertha Grünberg werd op 4 september 1909 in Duitsland geboren, in Hopsten. Zij was de oudste dochter van Rahel Engbers en Max Grünberg. Bertha had een zus, Sophie en een broer Leo. Het gezin woonde in huis nummer 79 in Bokel, dat vandaag de dag bekend staat als Friederikenstrase. De vader van Bertha, Max Grünberg kwam uit Hopsten en was veehandelaar in Papenburg. Nadat de autoriteiten begin 1938 Joodse veehandelaren verbood hun beroep uit te oefenen, pleegde de vader van Bertha op 2 oktober 1938 zelfmoord. Hij heeft zich opgehangen aan een boom in de tuin van zijn huis. Zijn vrouw Rahel werd op 29 januari 1942 samen met haar dochter Sophie en haar 88-jarig oude vader Aron Engers vanuit Bokel naar Lathen gebracht. Een half jaar later, op 31 juli 1942, werden ze via Münster-Bielefeld gedeporteerd naar Theresienstadt. Een jaar na haar deportatie uit Bokel werd Sophie op 29 januari 1943 als nummer 2 van Theresienstadt naar Auschwitz-Birkenau afgevoerd. Zij werd 33 jaar. Op dat moment was haar grootvader al in Theresienstadt gestorven, terwijl haar moeder daar nog gevangen werd gehouden. Op 15 mei 1944 werden de moeder van Bertha met 2503 Joodse gevangenen van Theresienstadt naar Auschwitz-Birkenau gedeporteerd. Rahel was 65 jaar toen ze werd vergast.
Bertha was een van de Joden uit Duitsland die in Nederland een veilige thuishaven zocht. Op 20 maart 1938 is Bertha vanuit Papendrecht naar Nederland gegaan. Zij kwam terecht in Groningen en ging als huishoudster aan de slag bij banketbakker David de Beer aan de Folkingestraat 7a.
Op 22 oktober 1942 werd Louis Henri, de zoon van David de Beer, vermoord in Auschwitz. Een paar maanden later op 3 december werden Bertha Grünberg en David de Beer op dezelfde dag vergast in Auschwitz. Bertha werd 33 jaar. Om haar niet te vergeten werd op 8 december 2016 een struikelsteen voor haar onthuld voor het ‘Berenhuis’ aan de Folkingestraat 7a in Groningen.
(Bron: De struikeldrempel, Johan van Gelder, pag.249-252)
http://www.stolpersteine-in-papenburg-aschendorf.de/das-projekt.html
Wieske Veldhuis
