Biografie

Over Fogeltje van Gelder, haar man Samuel Rubens en hun kinderen Daniël en Michel.

Fogeltje van Gelder was een dochter van Daniël van Gelder en Judikje Troostwijk. Zij was de oudste van de twee kinderen in dat gezin en zij was geboren op 29 September 1911 in Groningen. Later kreeg zij nog een broer, Samuel, die half Februari 1913 werd geboren. 

Fogeltje’s vader was geboren in Assen en haar moeder in Leeuwarden. Maar nadat die in 1910 in Assen waren getrouwd, verhuisden zij naar Groningen, waar haar vader werk had als pakhuisknecht. Op 20 Juni 1913, enkele maanden na de geboorte van haar broer Samuel, verhuisde het gezin weer naar Assen, waar zij gingen wonen op de Steendijk 39.

Samuel Rubens, met wie Fogeltje op 6 November 1935 in het huwelijk zou treden, was op 17 Maart 1908 in Brussel geboren als zoon van de lompensorteerder en koopman in ongeregelde goederen, Michel Rubens en zijn eerste vrouw Julie Kadisch uit Zürich. Julie was een dochter van Gustave Kadisch en Jeanne Grünebaum, die  eerder getrouwd was met César François Pardoen, van wie zij in 1905 in Laken (B) gescheiden was.

Of Julie Kadisch nu óók van Michel Rubens is gescheiden, of dat zij is overleden, is onbekend. Wél bekend is dat Michel Rubens (vermoedelijk vóór 1917) hertrouwde met Sarah Huijsman, die op 5 April 1878 in Luik (B) was geboren; datum en plaats van het huwelijk is onbekend.

Vanuit Rotterdam is Samuel met zijn vader Michel en stiefmoeder Sarah Huijsman, op 3 November 1917 naar Amsterdam vertrokken, waar zij verbleven op de Hoogte Kadijk 16, en vervolgens in 1918 nog negen maanden op het Rapenburg 29 huis in Amsterdam, bij Presser. Eind Januari 1919 vertrokken zij weer naar Brussel.

Fogeltje van Gelder vertrok in 1935 vanuit haar woonplaats Assen naar Den Haag; zij woonde op de Steendijk 39 en arriveerde op 16 September in de Hofstad. Van September tot December 1935  verbleven zowel Samuel als Fogeltje in Den Haag, Samuel als koopman in galanterieën, inwonend bij zijn oom in de Tullinghstraat 17 en Fogeltje, werkzaam als dienstbode, woonde daar eveneens in.

Voordien hebben Samuel en Fogeltje zeker nog korte tijd in Groningen gewoond, want op 30 December 1933 werd daar hun eerste kind Daniël geboren. Pas op 6 November 1935 traden Fogeltje van Gelder en Samuel Rubens in het huwelijk, (plaats onbekend) en op 2 December 1935 vertrokken beiden naar Deventer waar zij in de Grote Overstraat 73 kwamen te wonen. Hun tweede kind, Michel werd daar op 2 Maart 1936 geboren.

Onderzoek van een gebruiker van deze website heeft aangetoond dat Samuel Rubens eind Augustus 1942 was opgeroepen voor tewerkstelling in het Joodse werkkamp Lievelde bij Lichtevoorde. De Duitsers liquideerden echter op 2 en 3 October 1942 alle Joodse werkkampen in Nederland en alle dwangarbeiders werden lopend of per trein naar Westerbork overgebracht. Die 10.000 Joodse dwangarbeiders, samen met de vele gearresteerde Joodse slachtoffers van de grootschalige razzia's o.a. in Amsterdam, zorgden in Westerbork voor chaotische taferelen.

Ter zelfde tijd werden ook nog "in het kader van z.g. gezinshereniging" vrouwen en kinderen begin October 1942 vanuit hun woonplaatsen naar Westerbork afgevoerd. Ook Samuel's vrouw en kinderen kwamen rond 3 October 1942 in Westerbork terecht, van waar zij als gezin op 26 October naar het Oosten werden gedeporteerd. Dat transport arriveerde enkele dagen later in Auschwitz waar na aankomst Fogeltje Rubens-Van Gelder en haar beide zoontjes Daniël en Michel op 29 October 1942 direct in de gaskamers van Auschwitz  Birkenau werden vermoord.

Samuel Rubens daarentegen werd nog als dwangarbeider geselecteerd. Onbekend is waar of in welk werk-kommando hij belandde, in- of buiten het kamp, noch is de precieze datum van zijn overlijden bekend. Daarom hebben Nederlandse Autoriteiten na de oorlog vastgesteld – mede op basis van getuigenissen van overlevenden, onderzoek en overige informatie – dat Samuel van Gelder ná 28 Februari 1943 niet meer in leven kon zijn. Het  Ministerie van Justitie heeft toen opdracht gegeven aan de Gemeente Deventer, om voor Samuel Rubens een akte van overlijden op te maken, waarin is vastgesteld dat hij als vermiste op 28 Februari 1943 in de omgeving van Auschwitz is overleden.

Bronnen o.a. het Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Michel Rubens; Stadsarchief Amsterdam, overgenomen delen OGDA00208000047/Michel Rubens -periode 1930; Het Drents Archief/bevolkingsregister Assen deel 697 met Fogeltje van Gelder; Gemeente Archief Den Haag, gezinskaarten van Samuel Rubens en Fogeltje van Gelder; website Open Archieven.nl; het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Samuel Rubens, Fogeltje van Gelder en Daniel en Michel Rubens; de Wikipedia website jodentransporten vanuit Nederland.nl; de aktes van overlijden, opgemaakt in Deventer op 27 Juli 1951, nr.474 en 475 voor Daniël en Michel Rubens, nr. 472 voor Fogeltje Rubens-van Gelder en nr.476 voor Samuel Rubens en een informatie/toevoeging van een gebruiker van de website.

Alle rechten voorbehouden