De zoon van Sara Polak en Benjamin Hakker, Nathan, heeft de oorlog overleefd. Er is filmmateriaal over hem gevonden, omdat zijn oorlogsgeschiedenis als nabestaande van de slachtoffers van Sobibor is gefilmd door de Stichting Sobibor.[1]
Uit zijn verhaal blijkt dat hij samen met zijn moeder in juni 1943 is opgepakt en naar Westerbork werd vervoerd. Hij overleefde de oorlog, omdat zijn moeder hem nog onderweg in de trein van Amsterdam naar Westerbork afstond aan een gezin dat in het bezit was van papieren om uitgewisseld te worden met Duitse gevangenen in Palestina. Zij hadden zelf een zoon met dezelfde leeftijd als Nathan, maar die was ondergedoken en zat dus niet bij hen in de trein. Als onderdeel van die familie kon Nathan de plaats van hun ondergedoken zoon innemen, in de hoop dat hij daardoor betere overlevingskansen had. Dat plan is weliswaar gelukt, maar zijn leven na de oorlog was echter niet makkelijk en is getekend geweest door wat er met zijn ouders en met hem zelf is gebeurd.
Nathans moeder is kort na hun aankomst in Westerbork gedeporteerd en op 2 juli 1943 in Sobibor vermoord. Zijn vader was al een jaar eerder in Mauthausen omgebracht. Nathan kwam met de familie waaraan hij was overhandigd, in februari 1944 terecht in Bergen-Belsen van waar hij aan het eind van de oorlog met de trein werd doorgestuurd naar een onbekende bestemming (het reisdoel leek Theresiënstadt), tot het moment dat de Russen hen in Tröbitz bevrijdden. Deze specifieke treinreis naar Tröbitz is bekend geworden als “Het verloren transport”.
Na enkele weken in Tröbitz werd Nathan door het Rode Kruis met zijn “nieuwe” familie naar Leipzig, Maastricht en vervolgens naar Amsterdam teruggebracht, waar zij op 23 augustus 1945 in Hotel Stad Elberfeld in de Bethaniënstraat aankwamen. Dit hotel werd door de Canadese bevrijders gebruikt om gerepatrieerde Joodse overlevenden op te vangen. Nathan kwam daarna tot zijn 12e onder de hoede van een Joodse oom en tante in Amsterdam, die uit Auschwitz waren teruggekeerd. Toen hij ongeveer 20 jaar was is hij naar Israël geëmigreerd, waar hij een gezin heeft opgebouwd. Nathan is op 26 februari 2014 in Tel Aviv overleden.
[1] Nathan is op 11 februari 2010 in Israël door Caesarea geïnterviewd als nabestaande van de slachtoffers van Sobibor, als onderdeel van een project van de Stichting Sobibor, getiteld “Late gevolgen van Sobibor. Interviews met nabestaanden en overlevenden”. Het interview is te zien op de website getuigenverhalen.nl.
Gebaseerd op de indexen van het stadsarchief van Amsterdam en informatie van de websites Oorlogslevens/Oorlogsbronnen, Delpher, de Oorlogsgravenstichting, de Arolsen Archives en de website van de Stichting Sobibor.