Vrijdagmiddag 10 juli 1942 arriveren 83 Joodse mannen uit Groningen in Rijkswerkkamp Twilhaar. Deze groep wordt de weken daaropvolgend aangevuld met individuele plaatsingen van mannen uit onder meer Amsterdam, Tilburg en Oss. Het kamp heeft plek voor 96 personen. De namen van deze gegijzelden vielen nauwelijks te achterhalen, omdat lijsten van deze tewerkgestelden – die wel degelijk hebben bestaan – op het eind van de oorlog zijn vernietigd, door mensen die hier kennelijk baat bij hadden. Zodoende moesten namen komen van de zeer weinig overlevenden, bekenden of buren. Na twintig jaar onderzoek zijn nu 42 namen bekend.
Op bijgaande foto zijn de volgende mensen herkend:
Nathan Berkelo (rechts vooraan)
Geboren 12 maart 1897 in Delfzijl. Natham trouwde met Rachel van Coevorden, ze woonden aan het Gedempte Zuiderdiep 103 en kregen drie dochters: Esther (1920), Clara (1925), en Betje (1932). Hij was kelner in hotel-restaurant De Unie op de Grote Markt in Groningen.Toen joodse mensen niet meer mochten werken is hij daar ontslagen en is hij huishoudelijk werk gaan doen bij joodse mensen thuis. Rachel, Clara en Betje worden op 26 oktober in Auschwitz vergast, Nathan is 31 maart 1944 ergens in Centraal Europa vermoord. Dochter Esther overleefde de oorlog.
Philip Berkelo (uiterst links)
Geboren 1 november 1905 in Groningen. Flip, zoals hij werd genoemd, trouwde met Lientje van Dam en ze woonden aan het Gedempte Zuiderdiep 115, vlakbij zijn broer Nathan. Zij kregen een zoontje Samuel. Hij zat in de muziek (hij was drummer) en heeft de later zeer beroemd geworden Benny Behr de lichte muziek geleerd. Lientje werd 15 oktober 1942 in Auschwitz om het leven gebracht, Flip werd op 24 maart 1945, vlak voor de bevrijding, in Buchenwald vermoord.
Michael Berkelo (midden, in licht overhemd)
Geboren 2 oktober 1915 in Groningen. Michael was de jongste van de broers en woonde nog bij zijn ouders thuis aan de Nieuwstad 22. Ook Michael zat in de muziek, ook hij heeft samen met Benny Behr gespeeld, evenals in The Bolly Band, een feestband van de jongens van Bollegraaf uit de Folkingestraat. Hij speelde piano en gaf les op dat instrument. Op zijn verjaardag wordt hij uit Twilhaar gehaald en naar Westerbork getransporteerd. Hij is op 28 februari 1943 in Auschwitz vermoord.
Bram Blok (tweede van links)
Bram is geboren op 16 mei 1912 en woont aan de Coehoornsingel 34a in Groningen. Hij was koopman van beroep en zat met meerderen uit het ouderlijk gezin in Twilhaar: vader Abraham Blok (geboren 18 december 1879 in Groningen, veehandelaar) en zijn broers Isaac Blok (geboren 1912, had een slagerij aan de Nieuwstad), Mo Blok(geboren 1905, dreef een broodjeszaak in de Folkingestraat 54, en verkocht daar voor de oorlog mooie grote kadetten met pekelvlees voor een kwartje, vier voor een gulden. Het is nu een café), Samuel Blok (geboren 1909, melkhandelaar in de Folkingestraat 51) en Levie Blok (geboren 1919, vertegenwoordiger van beroep).
Zijn vader Abraham wordt op 12 oktober 1942 in Auschwitz vermoord, tegelijk met zijn moeder Mietje Blok-Frank, zijn zus Jetje Blok en zijn zus Duifje Velleman-Blok, getrouwd met caféhouder Frederik Velleman, wonend op de Nieuwstad 4. Frederik zat ook in Twilhaar. Bram is tegelijk met zijn broers Samuel, Levie, Mo en Isaac en diens vrouw Corrie Blok-Booij en hun 2-jarig dochtertje Mirjam, en zijn zwager Frederik Velleman op dezelfde dag, op 31 januari 1943, door de nazi’s vergast.
Issie Berkelo (handelaar in zakken), een vriend van deze familie Blok, zat eveneens in het Nijverdalse werkkamp. Niemand heeft deze man nog op foto’s uit Twilhaar herkend, maar misschien staat hij hier bij op de foto met andere leden van de familie Berkelo.
Met toestemming overgenomen van de website mijnstadmijndorp.nl