Jules Schelvis ontdekte in 1966 twee briefkaarten in het gerechtshof van Dortmund waar toen het derde Sobibor-proces plaatsvond. De kaarten waren in 1943 geschreven in Sobibor. De ene kaart was geschreven door Walter Michel Poppert en de andere door zijn echtgenote Gertrud Schönborn.
De kaart van Gertrud, is slechts gedeeltelijk leesbaar, maar duidelijk is dat zij de konijnen verzorgde in Sobibor. Ze schrijft dat ze dat met liefde doet.
Op basis van deze briefkaart schreef Schelvis dat Gertrude zeer waarschijnlijk “Luka/Loeka” was, het meisje waarmee Pechersky, de leider van de Sobibor-opstand, een vriendschappelijk contact had, gedurende de twee weken voorafgaand aan de opstand. Pechersky heeft immers zelf geschreven dat Luka, zoals hij haar noemde, de konijnen verzorgde.
Was Luka in werkelijkheid Gertrud, zoals Schelvis meende?
Er zijn -nu- gegevens te vinden die dit lijken te weerleggen.
Petchersky schreef over Luka:
- Ze was 18 of 19 jaar oud. (Gertrud was in september 1943 echter 29 jaar oud; geboren 29 juni 1914).
- Ze verzorgde konijnen in Lager II. (Dat komt overeen met het werk dat Gertrud deed).
- Ze was een Duits meisje uit Nederland (Komt overeen met Gertrud).
- Ze was afkomstig uit Hamburg. (Gertrud was echter geboren en getogen in Dortmund).
- Haar broers waren omgekomen in Sobibor. (Gertrude had geen broers, alleen een zus Mathilde/Hilde).
- Haar moeder was omgekomen in Sobibor. (Gertrudes moeder, Selma Rosenbaum overleefde de Holocaust en emigreerde naar de U.S.A.).
—————
Gertrude kwam op 21 mei 1943 in Sobibor vanuit doorgangskamp Westerbork.
Pecherski kwam op 23 september 1943 in Sobibor vanuit werkkamp Minsk.
Op 28 september ‘43 werden ze door Sjlomo Lajtman aan elkaar voorgesteld in de vrouwenbarak.
Ze hebben elkaar dus 17 dagen vriendschappelijke omgang met elkaar gehad.
—————
Pechersky zou het meisje Luka genoemd hebben, omdat hij moeite zou hebben gehad met de uitspraak van haar echte naam. (Gertrude of Trude is echter niet zó moeilijk). Misschien was het een koosnaampje; Luka betekent ‘licht’ of ‘brenger van licht). Wellicht zag hij haar als een lichtpunt in barre omstandigheden. Ze was zo schreef hij zijn “inspiratie”. Hij was in ieder geval onder de indruk van haar schoonheid en “droevige ogen”.
Luka gaf Sasha een overhemd/shirt “voor geluk”, kort voordat de opstand begon. De ene bron zegt dat ze het speciaal voor hem gemaakt had, een andere bron dat het van haar vader was geweest. Het laatste lijkt onwaarschijnlijk. Het shirt werd door Pecherski tijdens de opstand gedragen. Hij bewaarde het en gaf het later aan een museum.
Bij de konijnenhokken kon Luka vanuit Lager II door een spleet de naakte mensen zien, op weg naar de gaskamer.
Ze rookte teveel voor haar jonge leeftijd vond P. Maar dat kwam door de zenuwen zei L.
Een testimony-page op Yad Vashem identificeerde Gertrud als Luka, maar het is niet bekend waarop dat gebaseerd is. (Schelvis, als enige bron?).
Luka verzorgde de konijnen, maar misschien waren er wel meer meisjes die voor de dieren zorgden en was Gertrude er één van. Er waren, konijnen, kippen, ganzen en een varken.
Gertrude was gehuwd met Walter Michel Poppert, die in het Waldkommando van Sobibor werkte. Hij kwam samen met Gertrud naar Sobibor. Pechersky schreef dat zijn relatie met Luka vriendschappelijk en platonisch was, nergens maakt hij melding van het feit dat Luka getrouwd was. Dat zou Gertrud hem toch zeker verteld hebben.
Pecherski had een dochtertje dat hij had moeten achterlaten in Ukraïne, genaamd Elotchka.
—————-
Excerpts from an interview with Alexander Aronowicz Pechersky
Leader of the Sobibor revolt
Soviet Union, 1980
(Questions from Toivi Blatt)
Toivi: “I had seen you a few times in Sobibor casually talking with Luka, the Dutch girl. In your diaries you mention her quite often. She left a lasting impression on you”.
Pechersky: “Yes, Luka was only 18 years old, very intelligent and smart. Although our meeting was initially arranged by Shloma and I knew her only about two weeks, I will never forget her. We were not involved like other young people in camp. She was an inspiration for me”.
‘In the beginning the communication was difficult, because the language problem. Soon we were able to understand each other without help. I informed her minutes before the escape of the plan. She has given me a shirt. She said, "it's a good luck shirt, put it on right now", and I did. It's now in the museum. I lost her in the turmoil of the revolt and never saw her again”.
Bron: http://www.holocaustresearchproject.org/survivor/luka.html
——————