Biografie

Over de drie ongetrouwde zusters Sara, Naatje en Jansje Duitz.

(en over hun neef Simon Duitz (1907) van het Kruideniersbedrijf Duitz).

De gezusters Duitz, Sara, Naatje en Jansje waren de drie ongetrouwde dochters van Levie Duitz en Louise Zwaap. Dat gezin bestond uit vader, moeder en negen kinderen, allen in Amsterdam geboren, waarvan de oudste Salomon uit 1873  was. De daarop volgende was Simon die in 1876 werd geboren, gevolgd door Sara in 1877, (geboren in de Uilenburgerstraat 14), Naatje in 1879, (ook geboren in de Uilenburgerstraat 14), Jetje in 1881, Rosette in 1883, Clara in 1885, Jansje in 1887 (geboren in de Rechtboomsloot 45) en als laatste Marcus in 1890.

In het jaar 1913 woonden de drie zusters in de Plantage Doklaan 12a, verhuisden in 1914 naar de 2e Boerhaavestraat 67 2e etage en betrokken met z’n drieën per 9 November 1932 de winkelwoning aan de Insulindeweg 198, gelegen de Indische Buurt van Amsterdam-Oost.

Hun jongere neef Simon Duitz uit 1907 was “In Delicatessen”, zoals hij had laten vermelden in de Amsterdamse Adresboeken editie 1933-1934 en in latere. Hij was een zoon van hun broer Salomon Duitz (1873). Voordien verdiende Simon zijn brood als reiziger in spiegelglas. Ook hij was ongetrouwd, woonde vanaf 5 Mei 1925 met zijn ouders en broers en zussen op de Linneausparkweg 35 maar verhuisde in 1932 óók naar de Insulindeweg 198.

Op 21 Mei 1940 vertrokken de drie zusters Duitz van de Insulindeweg 198 naar de Muiderstraat 22 huis, waar -  zoals vermeld op de website joodsamsterdam.nl/Muiderstraat, “vlak voor de oorlog de kruidenierszaak van Sara, Naatje en Jansje Duitz  was gevestigd.”.

Het bovenstaande neemt niet weg dat van de drie zusters alléén Jansje Duitz als winkelierster levensmiddelen wordt genoemd op documenten uit het Stadsarchief, terwijl Sara en Naatje als verkoopsters levensmiddelen worden benoemd. Bovendien heeft van de drie zussen alléén Jansje  een “Sperre” gekregen wegens Joods Lokaal. Maar óók broer Simon Duitz (1907) werd op dezelfe wijze wegens Joods Lokaal (voorlopig) vrijgesteld van deportatie.

Het valt aan te nemen dat Simon Duitz vanaf 1932 “In Delicatessen” is begonnen en dat als zodanig heeft vermeld in de Amsterdamse Adresboeken van 1933-1934 en latere. Op basis van de Joodsch Lokaal Sperre van Jansje Duitz, die gold vanaf 15-9-1942, kan afgeleid worden dat zij de winkelierster/zaakvoerder in de Muiderstraat was maar Simon sinds 1 November 1932 de eigenaar van Kruideniersbedrijf Duitz was.

Sara en Naatje Duitz waren niet gesperrt en werden op 23 Maart 1943 gearresteerd en afgevoerd naar Westerbork, waar zij terechtkwamen in barak 65. Op 30 Maart werden beiden op transport gesteld naar Sobibor en bij aankomst aldaar op 2 April 1943 direct in de gaskamers vermoord.

Jansje Duitz werd samen met haar neef Simon Duitz op 20 Juni 1943 gearresteerd tijdens de grote en in de door de Duitsers in het geheim voorbereide razzia gearresteerd. Het is niet bekend waar Jansje en Simon in Westerbork terechtkwamen, maar wél, dat tijdens de razzia van 20 Juni meer dan 5500 Joden werden opgepakt en afgevoerd naar Westerbork.

Simon werd pas op 20 Juli 1943 op transport gesteld naar het Oosten, waar hij op 23 Juli 1943 terecht kwam in het vernietigingskamp Sobibor en na aankomst onmiddellijk daar werd vermoord. Jansje Duitz onderging hetzelfde lot, maar dan eerder: zij werd op 29 Juni 1943 naar Sobibor gedeporteerd en na aankomst op 2 Juli 1943 vermoord in de gaskamers.

Bronnen o.a. het Stadsarchief Amsterdam, overgenomen delen Levie Duitz; gezinskaarten van Sara Duitz; archiefkaarten Sara Duitz, Naatje Duitz en Jansje Duitz; geboorteakte 9408 d.d. 9 November 1877 voor Sara Duitz uit register 8 – folio 168verso, geboorteakte 8356 d.d. 19 September 1879 voor Naatje Duitz uit register 7-folio 193verseo en geboorteakte 4786 d.d. 7 Mei 1887 voor Jansje Duitz uit register 4-folio 199verso;  woningkaarten Amsterdam van de Plantage Doklaan 12a, de 2e Boerhaavestraat 67 II, de Insulindeweg 198 hs, de Muiderstraat 22 hs en de Swammerdamstraat 24 hs; website Joods Amsterdam/straten/Muiderstraat; het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Sara Duitz, Naatje Duitz en Jansje Duitz alsmede van Simon Duitz; en de wikipedia website Jodentransporten vanuit Nederland.nl/transport 30 Maart 1943, 29 Juni 1943 en 20 Juli 1943.

 

Alle rechten voorbehouden