Biografie

De drie huwelijken van Sophie Oudkerk...

gehuwd en gescheiden van Nathan Grüner, van Aribert Max Jacobi en van Alfred Joseph Boyce.

Sophie Oudkerk, geboren op 17 Mei 1918 in Amsterdam, was een dochter van Levie Oudkerk (zich noemende Louis) en Selma Hemelrijk.  Zij werkte als dienstbode, stenotypiste  en kantoorbediende. Ten tijde van de verplichte registratie van alle Joden in Nederland, werd Sophie in 1941 geregistreerd op het woonadres Nicolaas Witsenstraat 17 bovenhuis in Amsterdam.

Nathan Grüner  was een zoon van Oscar Grüner en Freia Goldblatt, die op 11 Augustus 1906 in Malstatt, een wijk in Saarbrücken was geboren. Nathan was meubelmaker en koopman en hij werd op 4 Augustus 1942 in Westerbork geregistreerd. Het lijkt er op, dat Sophie Oudkerk al een bekende van Nathan Grüner was, want uit de vele notities op de registratiekaart van de Joodse Raad van Sophie Oudkerk blijkt, dat zij zich “Zonder Oproep” naar Westerbork heeft begeven en daar óók op 4  Augustus 1942 is binnengekomen.

Vanuit Essen, waar hij met zijn ouders woonde, kwam Nathan naar Nederland, waar hij éérst per 28 September 1938 in de St. Buijsstraat 7 in Nijmegen woonde. Vervolgens verhuisde hij op 10 November 1939 naar de 2e Jan van der Heijdestraat 36 3e etage in Amsterdam en op 8 October 1940 vond hij inwoning bij het gezin van Alfred Oppenheim in de Deltastraat 14 huis, gelegen tussen het Merwedeplein en Victorieplein in de Rivierenbuurt van Amsterdam-Zuid.

Op 24 April 1941 was Nathan vertrokken naar zijn ouders in Essen in Duitsland maar niet  bekend is waarom: mogelijk wegens het overlijden van zijn vader Oscar Grüner. Zijn moeder Freia Goldblatt, alsmede zijn broers Julius en Josef Grüner, werden op 22 April 1942 vanaf Düsseldorf gedeporteerd naar het Getto van Izbica in Polen.

In Essen ontsprong Nathan de dans en keerde op 3 Juni 1942 terug in de Deltastraat 14 huis in  Amsterdam. Echter al een maand later, op 4 Augustus 1942, blijkt hij in Westerbork te zijn binnengebracht. (archief Rode Kruis/Transporten naar Westerbork/201-245/nr. 233 pagina 29 nr. 44). Ook Sophie Oudkerk kwam diezelfde dag binnen in Westerbork.

Het vermoeden dat Sophie Oudkerk en Nathan Grüner al “bekenden” van elkaar waren, lijkt te zijn bewaarheid want op 23 September 1942 werd die "bekendheid" in Kamp Westerbork op 23 September 1942 omgezet in een huwelijk. In de huwelijksakte wordt o.m. vermeld dat de moeder van de bruidegom “woonachtig” is in Izbica in Polen en dat de bruidegom onder ede verklaart geen geboorteakte of akte van bekendheid te kunnen overleggen.  

Na een klein jaar in Westerbork te hebben verbleven, werd Nathan Grüner op 20 Juli 1943 op transport gesteld naar Sobibor, waar hij na aankomst op 23 Juli 1943 in de gaskamers werd vermoord. Waardoor het huwelijk geen stand kon houden is niet bekend, maar op 20 Juli 1943 is bij vonnis van de Arrondissements Rechtbank van Assen het huwelijk van Nathan en Sophie ontbonden, waarbij de inschrijving daarvan plaats vond op 3 September 1943 in de registers van de Burgerlijke Stand, d.w.z. ná de deportatie van Nathan Grüner.

Nathan’s echtgenote, Sophie Oudkerk, van wie hij bij leven nog is gescheiden, verbleef toen nog altijd in Westerbork en 7 maanden later, op 3 April 1944, is zij in Westerbork voor de 2e keer in het huwelijk getreden met Aribert Max Jacobi, die op 19 Maart 1912 in Berlijn was geboren als natuurlijke zoon van Bianka Jacobi.

Aribert Max Jacobi was op 19 December 1938 vanuit Berlijn in Amsterdam aangekomen, maar 5 dagen later vertrok hij naar Beesel (N.B.), vanwaar hij op 28 Augustus 1939 naar Rotterdam ging en vanaf 22 April 1940 verbleef hij in kamp Westerbork, waar hij behoorde tot de “oude kampbewoners”. Echter bij het uitbreken van de oorlog op 10 Mei 1940 werd hij gevangen gezet.

Twee dagen na de huwelijkssluiting, op 5 April 1944 werden beiden op transport gesteld naar Bergen Belsen. Er vertrok toen een trein met vijf verschillende bestemmingen: 240 joden in goederenwagons naar Auschwitz. 101 joden in twee passagierswagons naar Bergen-Belsen, waaronder Sophie Jacobi-Oudkerk en Aribert Max Jacobi, 289 joden in twee wagons naar Theresienstadt. Daarnaast 41 vrouwen en kinderen naar Ravensbrück (één wagon), en 28 mannen naar Buchenwald (één wagon), voornamelijk Roemeense joden. In Assen werden goederenwagons gekoppeld met 625 joden vanuit België voor Auschwitz.

Sophie en Aribert hebben beiden de verschrikkingen van Bergen Belsen doorstaan: zij werden op 21 Januari 1945 geselecteerd voor een uitwisselingsproject met nazi’s in buitenlandse gevangenschap en gingen van Bergen Belsen naar Biberach, waar zij zijn bevrijd en via Parijs gerepatrieerd naar Nederland, waar Aribert Max Jacobi in 1946 en 1947 in Apeldoorn heeft verbleven en Sophie Oudkerk vanaf September 1945 in Amsterdam op de Herengracht 94 huis.

Na terugkeer in Nederland zijn Sophie en Aribert van echt gescheiden. De Arrondissements Rechtbank van Amsterdam heeft op 7 Maart 1946 bij verstek vonnis gewezen, waarbij de echtscheiding is uitgesproken tussen Sophie Oudkerk en Aribert Max Jacobi. Op 1 Mei 1946 is de scheiding ingeschreven in de Registers van de Burgerlijke Stand van Westerbork

Sophie Oudkerk vertrok in 1957 naar Los Angeles, South Westgate USA, waar zij op 8 November 1962 voor de 3e keer in het huwelijk trad met de in Toronto (Canada) op 10 October 1917 geboren Alfred Joseph Boyce. Het huwelijk vond plaats in Malibu (Californie), maar werd op 2 Februari 1967 in Den Haag door echtscheiding weer ontbonden.

Sophie Oudkerk is op 16 November 2012 in Amsterdam overleden en begraven op de Joodse Begraafplaats te Muiderberg.

Bronnen o.a. het Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Levie Oudkerk; website stenenarchief.nl/ record 29394 Louis Oudkerk; archiefkaarten van Sophie Oudkerk, Nathan Grüner, het Duits Gedenkbuch der Opfer der Verfolgung der Juden unter der nationalsozialistischen Gewaltherrschaft in Deutschland/Freia Grüner-Goldblatt en Josef en Julius Grüner; het archief van het Rode Kruis/transportlijst van 4 Augustus 1942 Amsterdam-Rotterdam-Westerbork met Nathan Grüner, pagina 29 regel 44; website openarchieven.nl/huwelijks- en echtscheidingsaktes van Sophie Oudkerk x Nathan Grüner en Sophie Oudkerk x Aribert Max Jacobi; het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Sophie Oudkerk, Nathan Grüner, Aribert Max Jacobi,  en de website Jodentransporten vanuit Nederland/Transport 5 April 1944.

Alle rechten voorbehouden