Verhaal

De oudste slachtoffers van de sjoa

Het is algemeen bekend dat de nazi's geen onderscheid maakten in leeftijd bij de deportatie van de joden in Nederland. Het gevolg was dat ook eerbiedwaardige ouderen vermoord werden in Auschwitz en Sobibor.

Klara Borstel-Engelsman , een van de 25 oudste personen op het Monument. Zij werden allen voor 1850 geboren.

Door: Serge ter Braake

Onder de slachtoffers op het monument is Klara Borstel-Engelsman de oudste, met een leeftijd van maar liefst 102 jaar. Abel Herzberg nam een foto van haar op in zijn Kroniek der Jodenvervolging (p. 210). Ondanks haar leeftijd werd kwam ze om in Theresienstadt. De oudste man op het monument, Meijer van Zuiden, werd op de leeftijd van 98 jaar vermoord in Sobibor.

Het was natuurlijk ook toen de vraag waarom deze ouderen gedeporteerd moesten worden voor de 'Arbeitseinsatz'. Verklaringen van nazi's dat oudere vrouwen nog steeds luiers konden verschonen waren natuurlijk weinig bevredigend. De deportatie van ouderen heeft tot schrijnende taferelen geleid. Een bezoeker van de website las in een brief van de Joodse Raad te Enschede dat Meijer van Zuiden als 'zittend patient' per autobus werd vervoerd naar Westerbork.

Philip Mechanicus schreef in zijn dagboek ook over de 'negentigers' die in het ziekenhuis van Westerbork verbleven. Met name zijn passage over Comprecht Levi Knorringa (strikt genomen overigens geen negentiger), 'opa Knorringa', geeft een ontroerend beeld van de belangrijke plaats die de ouderen nog konden innemen in de joodse bevolking in Westerbork, bij de continue dreiging gedeporteerd te worden naar het oosten.

De 25 oudste personen op het monument die zijn vermoord in Auschwitz, Sobibor of Theresienstadt, hun namen zijn gekoppeld aan dit artikel, werden allen voor 1850 geboren. Zes van hen vonden een einde in Auschwitz, 18  in Sobibor en 1 in Theresienstadt. De verklaring voor de relatief frequente deportatie naar Sobibor is er waarschijnlijk in gelegen dat de ouderen niet gebruikt konden worden als werkkracht in Auschwitz. Naast de ouderen die vermoord zijn in de kampen in het oosten kwamen veel van hen om in Westerbork en Vught. Ook de ouderen die door natuurlijke oorzaken tijdens de oorlog het leven lieten, zijn opgenomen op het Digitaal Monument. Zij maakten immers deel uit van de joodse gemeenschap in Nederland en werden eveneens getroffen door de anti-joodse maatregelen van de bezetter. Laat het daarom de redactie van het Digitaal Monument weten als volgens u een oudere tijdens de oorlog is overleden en niet is opgenomen op het monument.

Alle rechten voorbehouden