Verhaal

De familie van Meijer Polak en Vogelientje Dreese

Door: Astrid

De 1e zoon van Nathan Polak en Rebecca Plotz was Meijer Polak. Op zijn archiefkaart is vermeld dat hij “zonder” beroep was, maar ten tijde van zijn militaire keuring was hij diamantbewerker en had hij Lager Onderwijs genoten. Meijer had niet zulke goede ogen en hij had spataderen, maar werd toch geschikt geacht voor de militaire dienst. Hij werd toegevoegd aan het 7e Regiment Infanterie in Amsterdam op 4 december 1916. Op 1 oktober 1936 eindigde zijn dienstplicht.

Meijer is als leerling diamantbewerker toegelaten op 5 juli 1909. Dat was dus al op 13-jarige leeftijd. Hij leerde het vak bij diamantslijperij Asscher aan de Tolstraat 129 in Amsterdam. Op 3 december 1912 zat zijn leertijd erop en was hij na een 2e examen geslaagd. Op 19 februari 1913 werd hij lid van de Diamantbewerkersbond en hij vertrok op die dag meteen naar Antwerpen. Hij kwam na 2 maanden terug en maakte dezelfde reis naar Antwerpen nog een keer op 12 juni 1914, maar keerde deze keer al na 7 dagen weer terug. Op 21 april 1925 was hij lid van Vakgroep 5 van de bond.

Op 8 juli 1925 trouwde Meijer in Amsterdam met kantoorbediende Vogelientje Dreese, dochter van diamantbewerker Lucas Dreese en Sientje Bosboom uit Amsterdam. Ze woonden na hun huwelijk aan de 1e Helmersstraat 114. In 1938 verhuisden ze naar de Courbetstraat 31 huis, waar een jaar later hun dochter Renée Beatrix Polak werd geboren. Het lijkt erop dat dit laatste adres ook het allerlaatste adres is waar de familie gezamenlijk woonde.

Intussen had Meijer het diamantbewerkersvak gelaten voor wat het was en behaalde hij zijn acte voor Gymnastiek en zijn diploma Heilgeneeskunde en Massage. Hij werd in 1941 sportmasseur en leraar Lichamelijke Oefening in het Lager Onderwijs. Vogelientje behaalde het diploma Leidster Lichamelijke Oefening.

Het jonge gezin werd door de oorlog uiteengerukt. Op 8 november 1943 kwam Meijer terecht in barak 67 van Westerbork, met zijn dochtertje Renée Beatrix. Op zijn kaart in de cartotheek van de Joodsche Raad is zijn adres aan de Courbetstraat doorgestreept en vervangen door de Kinkerstraat 259. Op dat adres is hij niet als ingeschreven bewoner gevonden, maar het is mogelijk dat hij daar in onderduik zat. Meijer had een “Sperre” vanwege zijn functie, maar het mocht niet baten. Hij werd met zijn dochter op 16 november 1943 op transport gezet naar Auschwitz. Renée Beatrix is als 4-jarig meisje meteen na aankomst in Auschwitz van haar vader gescheiden en vermoord. Meijer heeft het langer volgehouden. Hij is waarschijnlijk tewerkgesteld, maar is uiteindelijk toch op 31 maart 1944 in Auschwitz omgekomen.

Vogelientje had ook een “Sperre”. Op haar kaart van de Joodsche Raad is aangetekend dat zij die had wegens “weermacht”. Zij is niet in een kamp terechtgekomen en heeft de oorlog overleefd, omdat ze naar verluidt op tijd kon vluchten uit hun onderduikadres. Op haar Joodsche Raad kaart is de aantekening vermeld “v.d. Graft, Maarten Harpertszoon Trompstraat 12 III” en “pleegouders van Beatrix”. Op het genoemde adres hebben Jacobus en Anna van der Graft met hun dochter Anna gewoond. Ze waren kennelijk door Meijer en Vogelientje gevraagd om als pleegouders voor hun dochter te fungeren.

Na de oorlog is Vogelientje vrijgezel gebleven. Op 7 september 1945 verhuisde ze naar de Van Tuyll van Serooskerkenweg 55 huis en in maart 1946 naar het Stadionplein 83 II in Amsterdam Zuid.

Haar leven zal na de oorlog nooit meer hetzelfde zijn geweest. Toch heeft ze de kracht gehad om haar vaardigheden te benutten. Ze is er zelfs landelijk bekend mee geworden onder de naam Lien Dreese. In de jaren 1953 tot 1965 presenteerde ze samen met collega’s het radioprogramma “Ochtendgymnastiek voor de vrouw” bij de VARA-radio. Daarnaast heeft ze samen met H.C. Moolenburgh diverse langspeelplaten met muziek samengesteld, afgestemd op lichamelijke oefeningen.

Van haar is een foto gevonden, waarop ze de oefeningen met vrouwen in de studio uitvoert. Het is een foto die op 19 januari 1955 in De Telegraaf is verschenen (bewaard in het Nationaal Archief, onderdeel van de collectie Spaarnestad). Een andere foto van haar is gemaakt door fotograaf Dirk de Herder in 1963 (behorend tot de collectie van het Nederlands Fotomuseum). 

Lien Dreese is pas op 88-jarige leeftijd naar een bejaardentehuis verhuisd. Ze was tot op hoge leeftijd een fitte en lenige vrouw. Ze is op 26 maart 1996 op 90-jarige leeftijd in Amsterdam overleden.

Gebaseerd op de indexen van het stadsarchief van Amsterdam en op informatie van de websites wiewaswie.nl, Delpher.nl, het Nationaal Archief, oorlogslevens.nl en van de Diamantbewerkersbond.