Verhaal

Kurt Erich Israel Moser, Palestina-Pionier

Door: Manja

Moser, Kurt Erich Israël Geb. 03-06-1920 te Wuppertal-Elberfeld, Duitsland. Overl. 31-03-1944 te Auschwitz, Polen. Z.v. Salomon Moser en Jenny Heidt. Gehuwd met Ruth Liemann.

Hij verbleef van september 1941 tot december 1942 bij de familie Sanderman op het erve Leuvelt te Hasselo nr. 5. Deze boerderij staat nog aan het Bartelinkslaantje in het huidige Hengelo en is nu een zorgboerderij. Kurt Erich werd geboren te Elberfeld bij Wuppertal in een gezin van drie kinderen. Hij kwam begin november 1938 vanuit Turijn naar het agrarische opleidingscentrum de Wieringermeer, waar ook zijn broer Hans verbleef.

In 1934 was onder andere in de Wieringermeer, nabij het dorp Nieuwesluis, een agrarisch opleidingscentrum opgericht om Duitse vluchtelingen tussen de 18 en 24 jaar op te vangen. Officieel heette het: Werkdorp der Stichting Joodse Arbeid. Het dorp kreeg de status van hachsjara-instelling, waarmee de leerlingen de mogelijkheid kregen na hun opleiding naar Palestina te emigreren. Het Werkdorp werd in 1941 op last van de bezetter gesloten. Een deel van de bewoners is tijdens een grote razzia in Amsterdam opgepakt en naar Mauthausen gedeporteerd. Andere oud-werkdorpers hebben deelgenomen aan de verzetsactiviteiten van de zogenaamde Westerweelgroep.

Kurt Erich verbleef na de sluiting van het Werkdorp een maand in 'De Korenbloem', een opvangadres van de Deventer Vereniging aan de Papenstraat en kwam vervolgens in september 1941 als landbouwersleerling bij de familie Sanderman. Hij trouwde op 11- 08-1942 te Weerselo met Ruth Sara Liemann, geb. 16-02-1923 te Berlijn. Zijn ouders konden geen toestemming geven, aangezien ze toen al onvindbaar waren. Beide ouders zijn omgekomen in het vernietigingskamp te Minsk. Bij beschikking van Justitie Almelo werd dispensatie van afkondiging en wachttijd verleend. Getuigen bij het huwelijk waren vader Hendrik Willem Sanderman en zijn zoon Hendrik Barend.

Hij kende Ruth al van de opleiding in de Wieringermeer en ook zij verbleef tijdelijk in Deventer. Na hun huwelijk vertrokken Kurt Erich en Ruth naar Amsterdam. Hier woonden ze illegaal in een flat, die al eerder was geëvacueerd en gesloten door de Duitsers. Ze kregen samen twee zoons, Rudi Max geboren op 26 december 1942 en - op Ruth's onderduikadres in Velp - Kurt Eric jr. geboren 1944. Zoon Rudi Max werd medio 1943 als baby van negen maanden via de ondergrondse ondergebracht bij Cornelis en Isabella Pouwer-Ganzevoort in Arnhem, daar kreeg hij de schuilnaam Freddy Pouwer. Na de oorlog werd hij weer met zijn moeder herenigd, hij werd door zijn pleegouders erg gemist. Hij heeft dank zij hen de oorlog overleefd en had sinds 1971 weer contact met hen. In 1975 werden ze voor hun hulp onderscheiden door Yad Vashem. Rudi Max groeide na het tweede huwelijk van zijn moeder op bij zijn oom Hans (Yochanan), als nieuwe voornaam koos hij de naam Reuven.

Kurt werd opgepakt in Amsterdam en kwam op 26 augustus 1943 in kamp Westerbork - strafkamp 67. Hij werd op 31 augustus op transport gesteld naar het concentratiekamp Auschwitz. Zijn overlijdensakte werd in 1951 opgemaakt in Weerselo, zijn laatste officiële adres. Beide kinderen overleefden de oorlog. Reuven woont nu in Israël en Kurt Erich in Denver, Colorado. Ruth Sara Moser-Liemann overleefde de oorlog en overleed in 1954 in Israël. Ook zijn broer Hans en zus Eva overleefden de oorlog. Hans overleefde het concentratiekamp Bergen-Belsen en Eva vertrok met het laatste kindertransport naar Engeland. Kurt Erich staat vermeld op het monument voor de slachtoffers van het naziregime te Wuppertal. In januari 2018 heeft Reuven een bezoek aan Weerselo en aan het Monument Oorlogsslachtoffers Dinkelland gebracht.

Bron: https://oorlogsdodendinkelland.nl/wp-content/uploads/2018/03/Alle-Palestina-pioniers-in-de-gemeente-Weerselo-nieuw-2018.pdf