Biografie

Het lot van Judith Speelman en haar man Isidore Henri van Dantzig.

Judith Speelman, geboren in Amsterdam op 5 Januari 1914 als dochter van Jacob Abraham Speelman en Alida Blits, was een artiste, zangeres en stond bekend als Julia Monteris. Judith was geboren in de Graaf Florisstraat 21, waar haar ouders na hun huwelijk in Februari 1913 gingen wonen. Ook haar broer Simon is daar geboren.

Judith en haar familie woonden tot 1934 in de Graaf Florisstraat, waarna zij in Maart 1934 verhuisden naar de Swammerdamstraat 58, in 1936 naar de Vechtstraat 58 en enkele maanden later daar naar huisnummer 150. Op 12 November 1938 betrok de familie een woning aan de Hofmeyrstraat 11 2e etage, waar op 20 Mei 1940 ook Isidore Henri van Dantzig kwam inwonen; zij woonden daar tot aan hun deportatie.

Op 1 April 1942 trouwde Judith Speelman in Amsterdam met de in Rotterdam geboren instrumentmaker Isidore Henri van Dantzig, geboren op 16 Maart 1921 als een zoon van Salomon van Dantzig en Hanna Cune. Nadat in 1929 zijn vader was opgenomen in de pyschiatrische instelling “Oud Rosenburg” in Loosduinen, en hij met zijn moeder en broers vanuit Den Haag in 1927 al weer teruggekeerd waren in Rotterdam, vertrok hij in 1930 opnieuw naar den Haag, waar hij ingewoond heeft in de Stevinstraat 173, Seinpost 26 en Gevers Deynootweg 35.

Isidore Henri  verhuisde op 2 Juni 1938 naar de Hoendiepstraat 35 1e etage in Amsterdam. Ook daar veranderde Isidore Henri nog een paar keren van adres; 21 April 1939 werd het Hemonystraat 44 2e etage en 20 Mei 1940 Hofmeyrstraat 11 2e etage in Amsterdam-Oost, waar Judith Speelman met haar ouders en broer woonden.

Op 16 Juli 1942, toen de eerste deportaties een aanvang genomen hadden, hebben Judith en Isidore Henri, (al dan niet gedwongen), zich moeten melden en zijn vanaf de Hollandsche Schouwburg in de nacht van 19 Juli met de trein van 02.36 u. vanaf Amsterdam Centraal station naar Westerbork afgevoerd. Op hun beider registratiekaarten van de Joodsche Raad staan echter geen aantekeningen die een oproep voor de werkverruiming onder politietoezicht in Duitsland zouden kunnen bevestigen, de zogenaamde “Arbeitseinsatz”. Ook is niet bekend is of zij zich daarvoor vrijwillig hebben gemeld.

De 20e Juli arriveerde dat transport vanuit Amsterdam in Hooghalen en moesten de laatste kilometers naar Kamp Westerbork worden gelopen. De volgende dag al, de 21e Juli 1942 werden Judith van Dantzig-Speelman en haar man Isidore Henri van Dantzig op transport gesteld naar Auschwitz. Het transport bevatte in totaal 931 gedeporteerden en arriveerde in Auschwitz ca 23 Juli 1942. Zowel Judith als Isidore Henri werden in Auschwitz tewerkgesteld, echter onder erbarmelijke omstandigheden, waarbij velen al snel om het leven kwamen.

Van Judith is niet bekend wanneer zij in Auschwitz om het leven is gekomen of mogelijk in de gaskamers van Auschwitz-Birkenau is vermoord. De Nederlandse Autoriteiten hebben daarom na de oorlog vastgesteld, mede op basis van getuigenissen van overlevenden en onderzoek, dat Judith Speelman ná 30 September niet meer in leven zou kunnen zijn. De Gemeente Amsterdam heeft vervolgens opdracht gekregen om voor Judith van Dantzig-Speelman een akte van overlijden op te maken, waarin is vastgelegd zat zij op 30 September 1942 in Auschwitz is overleden.

Aanvankelijk was ook van Isidore Henri van Dantzig geen exacte plaats en datum van overlijden bekend. Daarom hebben de Nederlandse autoriteiten na de oorlog ook voor hem vastgesteld dat hij ook op 30 september 1942 in Auschwitz is overleden. Uit de resterende overlijdensregisters van Auschwitz – “Sterbebücher” - blijkt echter dat Isidore Henri van Dantzig al op 22 augustus 1942 in Auschwitz werd vermoord. Op de website van het Joods Monument blijven echter de officieel vastgestelde overlijdensdata vermeld staan, met een verwijzing naar de afwijkende datum van overlijden.

Bronnen o.a. het Stadsarchief Amsterdam, archiefkaarten Judith Speelman en Isidore Henri van Dantzig; website Stambomen Nederlands Joodse Families van Max van Dam/ Judith Speelman; het archief van de Joodsche Raad, registratiekaarten van Judith Speelman en Isidore Henri van Dantzig; Rode Kruis/Joodsche Raad - transportlijst van 19 Juli 1942 Amsterdam CS->Westerbork trein nr. 2 – vertrek CS 02.36 u; Wikipedia website Jodentransporten vanuit Nederland.nl; overlijdensaktes voor Judith van Dantzig-Speelman, nr. 23 d.d. 4 Augustus 1950 uit het A-register 45-folio 5verso en voor Isidore Henri van Dantzig, nr. 442 d.d. 20 Juli 1950 uit het A-register 42-folio 76 én de website Memorial & Museum Auschwitz Birkenau/Auschwitz prisoners/Isidore Henri van Dantzig.

Alle rechten voorbehouden