Verhaal

Over Awigdor Kiwe Weisbard

Awigdor Kiwe (Karl) Weisbard werd geboren in Rozdol in Galicië op 28 maart 1877. Hij trouwde met Hennie Malke Finkel (Tarnopol, 4 april 1880 – Sobibor, 2 april 1943) en het echtpaar trok in eerste instantie naar Wenen, waar op 5 maart 1903 hun dochter Franziska werd geboren en op 6 juni 1904 dochter Rosa (Sobibor, 23 juli 1943).

In 1905 ging het gezin naar Rotterdam. Ze werden op 28 april 1905 ingeschreven op de Nieuwe Binnenweg 326b en Karl vestigde zich als kleermaker en bontwerker. Karl stapte, zoals ook bijvoorbeeld Abraham Tuschinski, in de opkomende markt van de film en hij werd al snel directeur van het W B Theater dat gevestigd was op de Nieuwe Binnenweg 326. In Rotterdam kregen ze op 30 januari 1907 dochter Laura. Die overleed echter 8 maanden later op 29 oktober. Op 23 september 1908 werd zoon Ernst geboren en op 29 mei 1910 zoon Alfred en op 9 september 1914 zoon Max. 

Het gezin, nu met vijf kinderen, leefde zijn leven in de Maasstad en vader kon lange tijd een goede boterham verdienen in het W B (Wereld Bioscoop, later Wester Bioscoop) theater. Hij zat bovendien in de directie van een groot aantal andere theaters in de stad. Meer Oost-Europese Joden werkten in Rotterdam in de film, toen een nieuwe opkomende industrie, en de contacten tussen deze concurrenten waren intensief.
In de Maasstad begon de vernietiging op 14 mei 1940. Het bombardement op de stad vernietigde het hele centrum en ook een groot deel van de theaters rond het uitgaansgebied van de Coolsingel. Karl pakte zijn oude beroep weer op en vestigde zich op de Nieuwe Binnenweg 322 en was samen met een compagnon kleermaker.

Op 12 september 1942 pakte de Sicherheitsdienst Karl, zijn zoons Ernst Alfred en Max, oudste dochter Franziska en haar zoon Henri op in zijn huis aan de Nieuwe Binnenweg 326. In het dagrapport is te lezen dat de gedetineerden voor doortransport naar Westerbork eerst naar Amsterdam gebracht gingen worden, hetgeen door twee agenten gedaan werd. Zijn vrouw Hennie werd op 26 oktober opgepakt. Karl, Ernst en Alfred werden in september 1942 naar Auschwitz gedeporteerd. Karl werd daar vermoord op 28 september 1942, Ernst en Alfred werden op 31 januari 1943 vermoord. Zijn vrouw Hennie heeft haar man en vier van haar kinderen met onbekende bestemming zien vertrekken. Zelf werd ze op 30 maart 1943 vanaf Westerbork naar Sobibor gedeporteerd, waar ze op 2 april 1943 werd vermoord. Haar dochter Rosa werd op 23 juli 1943 in Sobibor vermoord, evenals haar man Paul en hun 1-jarige zoontje Ruben Jehoedi. Franziska en Max werden kort nadat ze in Westerbork terecht kwamen vrijgelaten. Franziska omdat ze voor haar minderjarige zoon Henri moest zorgen en Max omdat hij in 1941 was getrouwd met een niet joodse vrouw Geertje van den Akker en samen hadden zij al een dochter van zeven maanden oud.

Oudste dochter Franziska was getrouwd met de rooms-katholieke Franz Theodor Look (Rotterdam, 30 maart 1903) en had met hem een zoon gekregen, Henri Peter Theodor, op 23 augustus 1930. Nog geen vijf jaar later op 15 februari 1932 scheidde zij van hem. De reden was dat Franz zich had aangesloten bij de Nationaal Socialistische Nederlandse Arbeiderspartij van ridder van Rappard, een zo rabiaat antisemitisch gezelschap dat de NSB er bleek bij afstak. Franziska werkte tijdens de oorlog voor de Joodse Raad in Rotterdam. Zij overleefde de oorlog, evenals haar zoon Henri. Haar ex-man Franz overleed op 1 mei 1958 in Rotterdam na meerdere keren te zijn hertrouwd.

Na de oorlog woonde Franziska op verschillende adressen in Rotterdam. Ze verhuisde in 1981 naar het Sinaï Centrum, een joods psychiatrisch ziekenhuis in Amersfoort. Ze overleed daar op 28 augustus 1993 op 90-jarige leeftijd aan de gevolgen van dementie. 

Haar zoon Henri ging na de oorlog naar de HBS en studeerde politieke en sociale wetenschappen in Amsterdam, waar hij ook lid werd van de studentenvereniging Unitas. Ook studeerde hij rechten aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Later vestigde hij zich als advocaat. Henri huwde in de jaren 50 met Ada de Vries met wie hij een dochter kreeg. Hij scheidde uiteindelijk van haar en hertrouwde midden jaren 60 met Antonetta Visser en samen kregen ze zoon Ernst en nog een dochter. Henri scheidde uiteindelijk ook van Antonetta. In 2002 kreeg Henri een beroerte, waar hij werd opgenomen in de Antonius kliniek in Rotterdam Zuid. Henri overleed uiteindelijk op 21 april 2007 in Amsterdam op 76-jarige leeftijd. 

Henri's zoon Ernst overleed echter op 17 mei 2010 op 45-jarige leeftijd in Rotterdam door een onbekende oorzaak.

Karl jongste zoon Max werd na de oorlog directeur van een fruit- en groenten importhandel in Rotterdam. Hij is, wonend aan de Westzeedijk 130b, op 29 december 1960 op 46-jarige leeftijd overleden. Max en Geertje kregen nog twee kinderen. Geertje hertrouwde enige tijd later met een telg uit een aannemersfamilie Voormolen, bouwers van het WB theater, Grand Theater Pompenburgsingel en de Roxy aan de West Kruiskade. 

Bron: www.sobibor.org, CBG persoonskaarten, Rotterdams jaarboekje 2023