Martin de Leeuw werd geboren in Groningen, op 4 mei 1914. Op de geboorteakte staat als beroep van zijn vader, Jacob de Leeuw, vermeld: veehandelaar. Zijn moeder was Bettje Cohen, ‘zonder beroep’. Martin had een oudere zus: Sophie.
Op zijn kaart bij de Joodse Raad staat niets vermeld over zijn opleiding. Zeker is dat hij kwam te werken bij de NV Heerenkledingfabriek v/h Gebr. Levie. Deze fabriek was eigendom van de broers Sander en Theo Levie. De fabriek richtte zich vanaf de jaren 30 op confectiekleding en had een landelijk afzetgebied. De eigenaren van de fabriek waren joods. Ook veel medewerkers waren joods, maar niet alle. Zo kwam mijn moeder, Boukje Bijlstra, daar ook te werken, op de administratie. Daar heeft zij Martin leren kennen, als collega. Mijn moeder heeft een aantal foto’s nagelaten van haar periode bij de ‘firma Levie’.
Zo is er een personeelsfoto, waarschijnlijk van de administratieve medewerkers, van 16 juni 1942. Op de achterkant heeft ieder zijn of haar naam geschreven. Daardoor is van een aantal personen op de foto vast te stellen wie zij zijn. Van links naar rechts: 5e persoon: Sera Meijer, 7e: Boukje Bijlstra, 9e: Gerrit Burrie, 10e: Martin de Leeuw.
Waarschijnlijk bij dezelfde gelegenheid zijn er foto’s van de individuele personeelsleden gemaakt. Mijn moeder heeft daarvan foto’s uitgewisseld met Martin de Leeuw en met Sera Meijer. Martin heeft zijn naam achterop zijn foto geschreven.
De kledingfabriek kwam in de oorlog eerst onder toezicht te staan van de Duitsers. Later, op 31 januari 1942, kwam de fabriek geheel in Duitse handen. De broers Sander en Theo waren toen al naar het buitenland gevlucht. Het beheer van de fabriek hadden zij toevertrouwd aan de boekhouder, Gerrit Burrie. Deze was niet joods, maar is later in de oorlog gevangen gezet in Kamp Vught, ‘wegens hulp aan joden’.
Mijn moeder had nog een personeelsfoto van de firma Levie, van januari 1944. De meeste namen van de foto uit 1942 komen daar niet meer op voor. Alle joodse medewerkers waren toen al afgevoerd. Ook Gerrit Burrie komt er niet meer op voor.
Martin woonde in 1942 bij zijn ouders, aan het Buitendamsterdiep 12a. Ook zijn zus Sophie woonde daar. Op 12 november 1942 is het hele gezin naar Westerbork afgevoerd. Zij zijn daar maar kort geweest. Op 20 november al werd het hele gezin op transport gezet naar Auschwitz. Enkele dagen later, op 23 november, zijn Martins ouders, Jacob en Bettje, en zijn zus Sophie daar om het leven gebracht. Martin zelf kwam een paar maanden later om het leven, op 28 februari 1943.
In het voormalige gebouw van de firma Levie aan de W.A. Scholtenstraat is een plaquette aangebracht met de namen van de 62 medewerkers die de oorlog niet hebben overleefd. Martin de Leeuw was een van hen.
Noten