Mozes van Praag, (1866-1931), schoenmaker, brooddepothouder en kruidenier, trouwde op 15 Mei 1889 met Grietje Fransman (1867-1941), en kreeg met haar zes kinderen, t.w. Arnold op 11 April 1893; Leendert op 17 Juli 1895; Meijer op 2 Maart 1898 die echter al op 19 April 1899 overleed, slechts 13 maanden oud. Dan waren er nog Bertha die op 1 Februari 1900 werd geboren, gevolgd door Debora op 11 Augustus 1903 en Marianna op 6 September 1909.
Na hun huwelijk betrokken zij eerst nog woonruimte bij de ouders van Mozes, wiens gezin toen nog in de kelder van Jodenbreestraat 73 woonden. Maar al snel verhuisden beiden naar de Roetersstraat 38, waar hun kinderen Arnold, Leendert, Meijer en Bertha werden geboren. Na verhuisd te zijn naar nummer 11 kwam daar Debora en hun jongste, Marianna in de Vrolikstraat 391. Daar overleed Mozes van Praag op 24 Juni 1931, 64 jaar oud; hij is begraven op de Joodse Begraafplaats van Muiderberg.
Na het overlijden van haar man verhuisde de weduwe Grietje van Praag-Fransman in Mei 1935 met haar nog drie ongehuwde kinderen Leendert, Debora en Marianna van Praag naar de Biesboschstraat 50, waar zij inwoning vond bij de weduwe van Hartog Levee, Anna Minden; in Mei 1936 naar de Tilanusstraat 15 huis en op 31 Mei 1938 naar de Amstellaan 34 2e etage. Op die 2e etage van huisnummer 34 op de Amstellaan – de latere Stalinlaan en de nog-latere Vrijheidslaan, woonden een aantal leden van de familie Van Praag met elkaar samen.
De feitelijke hoofdbewoner was Jacob Levy, een zoon van Samuel Levy en Marianna Koort, en echtgenoot van Bertha van Praag. Jacob Levy was geboren op 7 Juli 1899 in Amsterdam maar overleed daar op 2 Maart 1938. Zijn vrouw Bertha van Praag, die geboren was op 1 Februari 1900, in Amsterdam, bleef daar achter.
Bertha van Praag en Jacob Levy waren op 12 December 1929 in Amsterdam gehuwd en Bertha trok daarna kort in bij haar man de St. Antoniesbreestraat 96 II in, maar samen betrokken zij op 29 December 1929 de woning Amstelaan 34 2e etage in Amsterdam-Zuid.
Zowel Grietje van Praag-Fransman, als haar kinderen Leendert ,Debora en Marianna van Praag trokken vervolgens die 31e Mei 1938 óók bij dochter, zus en weduwe van Jacob Levy, Bertha van Praag in op de Amstellaan 34 II. Daar is Grietje Fransman op 18 Februari 1941 overleden en werd 2 dagen later begraven op Muiderberg.
Marianna van Praag trouwde op 19 Juni 1940 met Barend Emden waarna óók Barend Emden introk op het adres Amstellaan 34 II, maar beiden verhuisden op 23 Februari 1942 alsnog naar de Sint Antoniesbrestraat 2 1e etage.
Leendert van Praag, vanaf Mei 1938 óók een van de bewoners van de Amstellaan 34 II, is het gelukt om uit handen van de Duitsers te blijven. Hij heeft (hoogst waarschijnlijk door onderduik) de Holocaust overleefd en is op 25 Juli 1945 gehuwd met Carolina Salomons, dochter van Meijer Salomons en Bloeme de Paauw. Zij konden per 21 Februari 1946 blijven wonen op het oude en bekende adres op de Vrijheidslaan 34 II, de voormalige Amstellaan en Stalinlaan, en daar werd in 1947 hun zoon Max van Praag werd geboren.
Bertha Levy-van Praag, Debora van Praag, Marianna Emden-van Praag en Barend Emden hebben de Holocaust niet overleefd. Zijn werden op 7 December 1943 gearresteerd als “Straffällige Juden, die im Zuge der Einzelaktion festgenommen wurden”, of wel “Delinquente, aan strafbare feiten schuldige Joden die werden gearresteerd tijdens een individuele aktie”.
Omdat zij zich verborgen hebben gehouden (ondergedoken waren), en geen verplichte gele Jodenster hebben gedragen, alsmede in bezit waren van valse persoonsbewijzen, zijn op 7 December 1943 de volgende personen, woonachtig op de Amstellaan 34 2e etage gearresteerd: Bertha Levy-van Praag en haar zuster Debora van Praag. Voorts Barend van Emden en zijn vrouw Marianna van Emden-van Praag, woonachtig op de Sint Antoniesbreestraat 2 1e etage.
Zij werden gevieren op 9 December 1943 op straftransport naar Westerbork gesteld, en bij aankomst daar ingesloten in de strafbarak 67. Op 25 Januari werden zij op transport naar Auschwitz gesteld, waar de drie zusters, Bertha, Debora en Marianna na aankomst op 28 Januari 1944 direct in de gaskamers van Auschswitz-Birkenau werden vermoord.
Marianna’s echtgenoot Barend Emden werd vanuit Auschwitz doorgestuurd naar het extern kommando Günthergrube, een buitenkommando van één van de fabrieken van IG Farben en behorend tot het Auschwitz complex, gelegen nabij de plaats Ledziny in de buurt van Kattowice, waar Barend door mishandeling, ziekte en/of ontbering om het leven is gekomen. Zijn overlijdensdatum is na de oorlog vastgesteld op 31 Mei 1944.
Tezelfder tijd werd ook Max van Praag gearresteerd doorgestuurd naar Westerbork en op 25 Januari 1944 doorgestuurd naar Auschwitz. Hij was een zoon van Arnold van Praag en Frederica Salomons en kleinzoon van Mozes van Praag en Grietje van Praag-Fransman. Zie daarvoor “Het lot van Max van Praag”. Lees ook de biografie van Frederica Salomons en Arnold van Praag.
Bronnen o.a. het Stadsarchief Amsterdam, gezinskaarten van Mozes van Praag (1866) Levy Emden (1868) en Barend Emden (1912); archiefkaarten van Grietje Fransman (1867), Leendert van Praag (1895), Bertha van Praag (1900), Debora van Praag (1903) en Marianna van Praag (1909) alsmede van Barend Emden (1912); het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Leendert van Praag, Bertha Levy- van Praag, Debora van Praag en Marianna Emden-van Praag; Website stenenarchief.nl/graf Mozes van Praag/record 28995 en graf Grietje van Praag-Fransman/record 28996; Woningkaarten Amsterdam/Biesboschstraat 50 II en Amstellaan 34 II; het archief van het Rode Kruis/S-transporten “Straffälliger Juden” van 9 December 1943; de website Jodentransporten vanuit Nederland.nl/transport 25 Januari 1944 en de akte van overlijden van Barend Emden te Güthergrube Polen, nr. 196 van 15 Februari 1952 opgemaakt te Amsterdam uit het A-register 94-folio 26.