Gonnie
Gonda Susanna Frank - roepnaam Gonnie - zat met haar ouders ondergedoken in Den Haag. Maar eind januari 1943 werden ze opgepakt en naar strafbarak 66 in Westerbork gestuurd. Hier vandaan schreef Gonnie verschillende brieven, onder andere aan haar zus Cobie: “ ’k Heb ’t gevoel dat ik zelf wel een stootje kan verdragen, met gemeenschapsgevoel kom je al een heel eind, en ’t mag gek klinken, ik onderga m’n lot met veel belangstelling. Misschien omdat ‘t hier nog zoo plezierig is, de omgeving is zoo vriendelijk.”
Auschwitz
Begin februari werden haar ouders doorgestuurd naar Auschwitz. Gonnie schreef diezelfde dag een briefkaart aan haar zus en zwager: “De brief die wij (Gonnie en haar ouders, red.) je gisteren geschreven hebben, zal ik jullie maar sturen ofschoon alles nu erg veranderd is. Ik ben alleen (ik moet jullie wel zeggen dat we een reusachtige vader hebben, en moeder is ook kranig. Alles is moeilijk te verwerken en dat zal voor jullie ook wel zijn, maar ik geloof dat vaders bijzondere moed en energie wel zullen doen. (...) Wij moeten ons geloof niet verliezen, al is ’t zwaar. Zij zijn met goede vrienden en ook ik heb wel steun al sta je alleen.”
Uitstel
Gonnie kreeg uitstel en deed wanhopige pogingen om op ‘de Barneveldlijst’ te komen. Het haalde allemaal niets uit. Door haar status als strafgeval maakte ze geen kans. Haar laatste briefkaart is van 2 maart 1943: “Een hartelijke groet van Gonnie. Ik volg vader en moeder, er was niets meer aan te doen. Groet Cobie en Kees. Ik heb jullie in deze tijd reusachtig gewaardeerd.”
Gonda Frank was 35 jaar toen zij op 2 maart op transport naar Sobibor werd gesteld en daar op 5 maart werd vermoord.
Foto: Collectie NIOD, Amsterdam.
Bronnen: www.communityjoodsmonument.nl (Joods Historisch Museum).
atria-kennisinstituut.nl (Kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis).
niod.nl (Instituut voor oorlogs-, holocaust- en genocidestudies).
tekst Irene Hemels, Stichting Sobibor