Als huizen konden spreken is een serie verhalen over de lotgevallen van de huizen in de Plantage. Vanaf eind 19e eeuw verhuisden veel joden die hun omstandigheden wisten te verbeteren vanuit de overbevolkte jodenbuurt naar in dit deel van Amsterdam dat rijk is aan groen en cultuur. De oorlog liet hier in vrijwel elk huis zijn sporen na. Samen met de huidige bewoners zoek ik naar deze verborgen geschiedenis. De serie verschijnt in het Plantage Bulletin, het blad van de Vereniging Vrienden van de Plantage. Zie www.vriendenvandeplantage.nl
Harry Elte zat vanaf 10 september 1942 gevangen in Westerbork. Maar blijkens dit briefje van Willem Arthur Mendes da Costa, secretaris van de Portugees-Israëlietische Gemeente, is op 9 september 1943, dus precies een jaar later, geprobeerd om Elte naar Amsterdam te krijgen 'in verband met eenige dringende reparaties aan de Synagoge, parochie en andere onroerende bezittingen'. Elte zou tot 25 februari 1944 in Westerbork blijven en is op die datum op transport gesteld naar Theresienstadt.
Hartog Elte was een zoon van Philip Elte, hoofdredacteur van het Nieuw Israelitisch Weekblad en Sara Elisabeth Nijburg. In 1921 veranderde hij zijn voornaam in Harry. Harry Elte trad twee keer in het huwelijk. Uit zijn eerste huwelijk werd een kind geboren die de oorlog heeft overleefd. Zijn tweede huwelijk bleef kinderloos.
In 1907 werd Harry Elte architect bij de Portugees-Israëlitische Gemeente…
Over mijn huis heb ik heel wat uitgezocht, maar van de vorige bewoners heb ik nog niet meer gevonden dan een lange lijst met namen. Een paar weken nadat José Bolten mij met deze prikkelende woorden aansprak tijdens het jaarlijkse Plantage Buurtfeest, nodigt zij me bij haar thuis uit. Sinds 1992 bewoont José het karakteristieke hoekpand, gelegen tussen de Nieuwe Keizergracht en het Hortusplantsoen,…
Geschiedenis van het voormalige Portugees Israëlitisch Ziekenhuis (de PIZ)
Onlangs stonden er twee dames voor de deur, ieder met een rollator, druk pratend en wijzend naar ons gebouw. Het bleken twee zusjes Dasberg te zijn die op deze plek werden geboren, in 1928 en 1934. Hun vader was Ies Dasberg (1900-1998), de huisarts die tot aan zijn pensioen in de Plantage woonde en werkte. Ook hun zusje Lea, professor in de historische pedagogie, is in 1930 in de PIZ geboren. Ze w…
het zelf-ontworpen huis van de architect Harry Elte
Harry Elte staat vooral bekend als architect van de synagoge aan het Jacob Obrechtplein. Daarnaast heeft Harry Elte nog 7 synagoges ontworpen en andere gebouwen voor Joodse instanties, o.a. het CIZ aan de Jacob Obrechtstraat, het PIZ aan de Henri Polaklaan, en het Rosenthal-May zusterhuis aan de Nieuwe Keizersgracht. Andere bekende werken zijn het voormalige clubhuis van de roeivereniging Poseidon aan de Weesperzijde, het voormalige voetbalstadion op het Stadionplein en de Diamantclub Concordia op het Weesperplein. Daarnaast vele woonhuizen, vnl. villa's in Amsterdam-Zuid en andere locaties. Harry was een leerling van Berlage, hetgeen in zijn ontwerpen duidelijk tot uitdrukking komt. Er is een boek over hem verschenen: ISBN 90.6643.113 met vele foto's o.a. van zijn woonhuis aan de Stadionweg.Harry ontwierp ook het interieur van vele gebouwen, bv. die van de Rav Aron Schuster-synagoge. En ook in zijn woonhuis aan de Stadionweg: het meubilair, glas-in-lood ramen, tegels en andere onderdelen van het woonhuis van Harry Elte zijn door hem zelf ontworpen. Ook was er een afscheiding bij de eetkamer gemaakt van smeedwerk waarin bestek was verwerkt.
Harry Elte is mijn oud-oom en mijn moeder Henriette Wessels-Elte, zichrona levracha, heeft over hem en zijn huis verteld. Doch helaas te weinig details voor een verhaal.
Van dit gezin is ook een JOKOS-dossier (nummer 8045) aanwezig op het Gemeentearchief van Amsterdam. Voor inzage is toestemming nodig van de stichting Joods Maatschappelijk Werk. Uit het JOKOS-dossier is bekend dat er een claim is ingediend voor vergoeding van waardevolle voorwerpen ingeleverd bij de roofbank Lippmann-Rosenthal (L-claim, nummer 3040/10982).
In museum Auschwitz bevindt zich een koffer van Georg Elte, geb. 3-9-(18)80 onder inv.nr. PMO-II-1-1500. Dit is de geboortedatum van Harry Elte, die echter in Theresiënstadt is overleden. Georg Elte komt niet voor in het Joods Digitaal Monument.
Harry Elte was niet alleen bewoner van de Stadionbuurt. Hij heeft als architect ook veel betekend voor Amsterdam-Zuid. Dat heb ik in beeld willen brengen op mijn blog Face to Face Olympisch Kwartier onder de kop "Architect tot 1941".
op mijn website Face to Face Olympisch Kwartier breng ik in een blog en met een video een eerbetoon aan Stadionbuurtbewoner/architect Harry Elte, wiens sportstadion uit 1914 feitelijk de naam aan de Stadionbuurt heeft gegeven. Zijn architectuur voor Amsterdam Zuid heb ik in beeld gebracht.